15:11 1402/02/04

خبرنگار مفتاح نیوز/منیره فهامی: وارد مدینه که می شوی نزدیک مسجدالنبی جایی است که از روزگاری دور به خاطر گستردگی زمین و گیاهانی که در آن روییده بود به بقیع معروف شد؛اما بعد این لیاقت را یافت که بشود مشهد و حرم چهار امام معصوم .
امروز اما زمینش هنوز وسیع است؛ ولی جز خاک هیچ نشانی برایش نمانده است .

*بقیع آرامگاه بی نشان
پیشینه تاریخی بقیع به دوران قبل از اسلام می رسد؛بقیع اولین قبرستانی است که به دستور پیامبر اسلام(ص) و توسط مسلمانان صدر اسلام ساخته شد و اکنون آرامگاه بی نشان چهار امام بزرگوار شیعه؛امام حسن مجتبی (ع)،امام سجاد(ع)،امام محمدباقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) است.
این قبرستان همچنین مدفن همسران پیامبر(ص)؛خدیجه(س) و میمونه،عموی پیامبر، عباس بن عبدالمطلب،فاطمه بنت اسد،مادر علی بن ابیطالب(ع)،ام البنین مادر حضرت ابوالفضل العباس، برخی بزرگان اسلام و تعدادی از خاندان پیامبر(ص) است که در چند قدمی مسجدالنبی در مدینه قرار دارد.
به نقل از ابن شبّه در کتاب تاریخ المدینه المنوره،با دفن ابراهیم فرزند پیامبر(ص) در کنار عثمان بن مظعون در سال دهم هجری، مردم به دفن مردگان خود در بقیع روی آوردند و هر قبیله ای،قطعه ای از زمین آن را به دفن مردگان خود اختصاص داد.

* ساخت اولین گنبد در بقیع به دستور مجدالملک
کمتر از صد سال پیش، روی این قبور ساختمان و گنبد بزرگی وجود داشته که از بناهای معماری شاخص در مدینه بوده است. قبور ائمه بقیع(ع) تا قرن پنجم هجری فاقد ساختمان بوده است.به گزارش تاریخی عبدالجلیل قزوینی رازی در کتاب نقض وابن اثیر جزری در تاریخ ابن اثیر، نخستین گنبد روی این قبور،در اواخر این قرن،به دستور مجدالملک براوستانی قمی،دولتمرد دوره سلجوقی در اواخر سده پنجم هجری و به دست معماری از اهل قم ساخته شده است؛که در سایر متون و منابع تاریخی و جغرافیایی،هیچ اشاره ای به وجود بنا یا گنبدی پیش از گنبد مجدالملک روی این قبور شریف دیده نمی شود.
همچنین اقدامات عمرانی دیگری به نام برخی از خلفای عباسی،نظیر ساخت صندوقچه چوبی روی قبر در دوره المسترشد بالله و ساخت محراب در ضلع جنوبی بنا در دوره المستنصر بالله ثبت شده است.
باید اشاره کرد که با توجه به نبود منابع تاریخی درباره بازسازی های گنبد ائمه بقیع(ع) در دوره های بعدی به نظر می رسد این بنا تا اواخر دوره عثمانی شاهد تحولات معماری چندانی نبوده است و مهمترین تحولات بعدی این گنبد عبارت است از دو تخریب اول و دوم آن در دوره دولت های اول و سوم سعودی و بازسازی گنبد پس از تخریب اول آن در دوره سلطان محمود دوم عثمانی.
باید اشاره کرد که گنبد ائمه بقیع(ع)تا پیش از تخریب آن در آغاز روی کار آمدن دولت سوم سعودی،از مهمترین بناهای تاریخی مدینه منوره به شمار می آمده است.چنان که از توصیف مورخان و جهانگردان و نیز عکس های قدیمی پیش از تخریب بقیع برمی آید گنبد ائمه بقیع از سایر گنبدهای بقیع بزرگ تر و مرتفع تر بود و به نظر می رسد ارزش معماری فراوانی نیز داشته است.
*گنبد بقیع دوبار تخریب شد
گنبد ائمه بقیع(ع) مانند بسیاری از گنبدها و زیارتگاه های حرمین شریفین،در چند سده اخیر دوبار به دست نیروهای وهابی تخریب شد.تخریب اول در سال ۱۲۲۰ قمری در دولت اول سعودی پس از تصرف مدینه منوره به دست ملک سعود بن عبدالعزیز صورت گرفت؛ به نقل از ایوب صبری پاشا در کتاب قسطنطنیه، به فاصله زمانی کمی از این تخریب نیروهای عثمانی به فرماندهی ابراهیم پاشا فرزند محمدعلی پاشا حاکم مصر موفق به بازپس گیری مدینه منوره شدند. محمد علی پاشا به دستور سلطان محمد خان ثانی عثمانی در سال ۱۲۳۳قمری به بازسازی گنبد ائمه بقیع(ع)اقدام کرد.
به نقل از علی نمازی شاهرودی در کتاب مستدرک سفینه البحار، تخریب دوم گنبد ائمه بقیع(ع)در دوره ملک عبدالعزیز بنیانگذار دولت سوم سعودی رخ داد که نیروهای وهابی تحت فرمان وی در سال ۱۳۴۳قمری مدینه منوره را تصرف و پس از ورود به مدینه در تاریخ هشتم شوال ۱۳۴۴ قمری به تخریب گنبدهای قبرستان بقیع اقدام کردند.از زمان این تخریب تا به امروز مزار شریف ائمه بقیع(ع)بدون گنبد و ساختمان باقی مانده است.
عمریست دلم میل به جایی دارد
جایی که زمین حال و هوایی دارد
یک روز می آید و ز جان می خوانم
ایوان بقیع عجب صفایی دارد

*هشتم شوال سالروز تخریب قبور ائمه بقیع (ع)
هشتم شوال سالروز تخریب بارگاه ملکوتی و متبرک ائمه بقیع توسط وهابیت،‌روز عزا و حزن شیعیان می باشد. در آستانه این روز، آیات عظام مکارم شیرازی ، صافی گلپایگانی و نوری همدانی ، طی بیانیه های جداگانه ای این اقدام ددمنشانه را محکوم نمودند.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی، مرجع تقلید شیعیان در سال ۱۳۹۶، یادداشتی به مناسبت هشتم شوال سالروز تخریب قبور ائمه بقیع علیهم السلام منتشر و در بخشی از این یادداشت به وظیفه مسلمانان در روز جهانی بقیع اشاره کردند:
بقیع، از چهارده قرن پیش تا امروز همواره زیارتگاه مسلمین و مرکز بیداری و خاطرات رجال و شخصیّت‌های بزرگ اسلام بوده است.
این قبرستان، پس از روضه مقدّسه نبویّه، یکی از منابع مهمّ تاریخ اسلام است که وجود شخصیت‌های تاریخی اسلامی را اثبات و تأیید می‎نماید که در حدود ۱۰ هزار نفر از صحابه نبیّ مکرّم اسلام صلی الله علیه و آله در این قبرستان مدفون می‎باشند.
روز هشتم شوّال، روزی است که ویران‌گری‌های گروهی گمراه از بقیع شروع شد و مراقد مطهّر و نورانی اهل‌البیت علیهم السّلام را تخریب نمودند و به هویّت اسلام عزیز تاختند. لذا لازم است که همه‌ی مسلمانان، اعمّ از شیعه و سنّی و مذاهب مختلف، در این روز، جنایات آنان را محکوم نمایند و همه با هم تجدید بنای این مشاهد عزیز و احیای سوابق درخشان اسلام را مطالبه نمایند.
باید این واقعه‌ی دلخراش را همه ساله مسلمانان روز عزا و مصیبت اعلام کنند و آن را محکوم نمایند. باید تا وقت نگذشته، این آثار نوسازی شود، مخصوصاً مشاهد و مقاماتی، مثل محلّ ولادت نبی اکرم در مکّه مکرّمه و مدفن جدّ بزرگوار و عموی عالی‌مقام و همسر فداکار آن حضرت و محلهّ بنی‌هاشم بازسازی شود.
و در مدینه منوّره، أحد، مشهد حضرت حمزه و سایر شهداء و بقیع مظلوم باید احیاء شود؛ مخصوصاً مقام و حرم ائمه طاهرین؛ حضرت امام حسن مجتبی و امام زین العابدین و امام محمد باقر و امام ‌جعفر‌صادق علیهم‌السلام؛ این مفاخر بی‌نظیر عالم اسلامیت و بشریت تجدید شود. خانه امام جعفر صادق علیه السلام که از همان خانه‌های مذکوره در قرآن مجید است به حال اوّل باز گردد.
خصوصاً شیعیان برای به یادماندن این اسناد تاریخ و این اهانتی را که در حرمین شریفین به اهل بیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شده و هنوز هم ادامه دارد، این روز را روز حزن اهل بیت علیهم‌السلام و روز هجوم به تاریخ اسلام دانسته و با اقامه مجالس عزاداری و عرض تسلیت به ساحت مقدس حضرت بقیه الله الاعظم ارواح العالمین له الفداء، این جنایتی را که علیه اسلام و قرآن و شخص پیامبر اکرم و اهل بیت آن حضرت بوده، محکوم کنند و فراموش ننمایند که این جنایت، فراموش‌شدنی نیست. «یریدون لیطفئوا نور الله بأفواههم و الله متمّ نوره ولو کره الکافرون».
پیشاپیش، نهم اردیبهشت، مطابق با هشتم شوال و سالروز تخریب قبور ائمه بقیع(ع) تسلیت باد.

مطالب پیشنهادی