به گزارش مفتاح/ وقوع موارد قابل توجهی از قبیل ﻗﺘﻞ، ﺿﺮﺏ ﻭ ﺟﺮﺡ، ﺗﺠﺎﻭﺯ، اختلافات خانوادگی، نزاع و ﺩﺭﮔﻴﺮﯼﻫﺎﯼ فردی و جمعی در جامعه ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﺓ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آستانه تحمل افراد رو به پایین آمده و ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺳﺖ.
شناسایی سرچشمه های خشونت و عوامل خشونت زا در فضای اجتماعی می تواند به شناخت نارسایی های موجد خشونت در نظام اجتماعی کمک کند. همچنین این بررسی می تواند تا حدی به دانش ما از این موضوع بیفزاید که چه شرایط اجتماعی می تواند بسترهای مناسب تر و امید بخش تری برای امنیت اجتماعی فراهم آورد. در یادداشت حاضر بنا داریم تا به مفهوم ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﺟﺮﻡ ﺷﻨﺎﺳﯽ، ﻋﻮﺍﻣﻞ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻭ ﺭﺍﻫﮑﺎﺭﻫﺎﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ بپردازیم.
تعریف خشونت
خشونت به معنی تعرض فرد به جان، مال و ناموس شخص یا اشخاص دیگر است و در واقع افراد خشن و افرادی که مرتکب خشونت می‌شوند مسلط بر افکار و اعمال خود نیستند تصمیم‌گیری سریع و عجولانه را جایگزین عقل و منطق می‌کنند و به راحتی کنترل رفتار و اعمال خود را از دست می‌دهند. قتل، آدم ربایی، تجاوز به عنف، سرقت های مسلحانه، سرقت های به عنف، چاقوکشی و نزاع از مصادیق جرایم خشن به شمار می آیند.
تقسيم بندي خشونت
1- خشونت كلامي: الفاظ ركيك و زشت، فريادهاي آكنده از خشم، نفرين و بيان آرزوهاي ناميمون براي ديگران از مصاديق خشونت كلامي است.
2- خشونت عاطفي: قهر و كم محلي كردن نسبت به ديگران، در دل آرزوي شكست يا مرگ ديگري را داشتن، حسد و بغض و كينه از مصاديق خشونت هاي عاطفي است.
3- خشونت هاي فيزيكي: قتل، ضرب و جرح، درگيري، يقه گيري، تصادفات ناشي از خشم و كوبيدن خودرو به ديگران، سرقت هاي به عنف توأم با آزار و اذيت ، تظاهر به قدرت با چاقو، قمه و قداره كشي، جنگ و خونريزي از ديگر مصاديق خشونت است.
ريشه هاي خشونت
ریشه های خشونت به ویژه خشونت های خیابانی را می توان در ابعاد مختلف جامعه شناختی، سیاستگذاری، روانشناختی و فرهنگی مورد بررسی قرار داد.
1- بُعد جامعه شناختی: در این بعد عوامل مختلفی نظیر عدم کنترل و نظارت کامل خانواده بر رفتار فرزند، پرسه زنی افراد در شبکه های اجتماعی، مراوده با دوستان ناباب، عدم پایبندی افراد نسبت به ارزش های جامعه، رشد و گسترش طلاق در جامعه، قرار گرفتن در محیط جرم زا، ضعیف شدن قیود فرد نسبت به جامعه و... زمینه را برای گسترش و بروز خشونت و نزاع و درگیری فراهم می سازند.
2- بُعد سیاستگذاری: در این بُعد نیز فعالیت آزادانه گروه های ناهنجار در شبکه های اجتماعی در اثر فقدان نظارت، فقدان برنامه ریزی برای پر کردن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان توسط مسئولین، دسترسی افراد به سلاح سرد، عدم برنامه ریزی مسئولین در ارائه محدودیت سنی جهت مشارکت افراد در فضای مجازی، وجود خلاء در قانون به ویژه در حوزه فضای مجازی، عدم توجه و رسیدگی مناسب و به موقع مسئولان به مشکلات رایج در جامعه، وجود مشکلات سیاسی و ناتوانی در تأمین نیازها و خواسته های اقتصادی مردم و سایر عوامل دیگر جای گرفته است.
3-بُعد روانشناختی: در این بُعد عواملی نظیر محرومیت از محبت مادری به دلیل جدایی و طلاق، از دست دادن محبت پدر بر اثر سانحه تصادف، عدم حمایت فرد توسط خانواده، رشد و گسترش خلاءهای عاطفی و معنوی در فرد و در اثر محرومیت، تحت تاثیر قرار گرفتن و تقلید فرد از گروه های بزهکار زمینه گرایش به سمت خشونت را در فرد ایجاد می کند.
4-بُعد فرهنگی: در این بُعد عواملی همچون جذابیت شبکه های اجتماعی خارجی برای کاربران، عدم توجه فرد به مسائل دینی و مذهبی، فقر سواد رسانه ای در بین کاربران، ضعف در آموزش و پایبندی افراد به اعتقادات دینی و مذهبی زمینه ساز بروز خشونت است.
نتیجه گیری
بی تردید وقوع خشونت های خیابانی می تواند نقش بسزایی در کاهش امنیت و احساس امنیت مردم داشته باشد و اگر برنامه ریزی مدونی در این زمینه صورت نگیرد، در آینده ای نزدیک شاهد برهم خوردن نظم اجتماعی در حوزه های مختلف و توسط برخی افراد خواهیم بود.
نتایج به دست آمده از پژوهش صورت گرفته توسط کارشناسان اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان نشان می دهد که عوامل جامعه شناختی با 91/41 درصد، سیاستگذاری با 25 درصد، عوامل روانشناختی و فردی85/19 درصد و فرهنگی نیز با 23/13 درصد به ترتیب بیشترین سهم را در ایجاد این آسیب اجتماعی داشته است.
همچنین نتایج مطالعات انجام شده نشان می دهند عدم پایبندی افراد نسبت به ارزش ها و اعتقادات دینی، عدم کارکرد صحیح قانون در جامعه، رشد و گسترش حس بی اعتمادی در جامعه در اثر نابرابری های موجود، رشد و گسترش نارضایتی درجامعه در اثر مقایسه افراد متعلق به طبقات پایین با افراد مرفه جامعه، قرار گرفتن افراد در محیط های جرم زا و قرار گرفتن فرد در گروه های خاص بویژه گروه همسالان بزهکار زمینه بروز خشونت در افراد را افزایش می دهند.
نکته دیگر اینکه علاوه بر انجام اقدامات فرهنگی و اجتماعی، لازم است در امر مقابله ای نیز پلیس و سایر سازمان های حمایتی وارد عمل شده و به جد این موضوع را مورد توجه قرار دهند. در این میان نقش دانشگاه ها و مراکز علمی نیز اهمیت دوچندان پیدا می کند چرا که با انجام تحقیقات گسترده در این زمینه است که می توان علل وقوع این قبیل آسیب ها را استخراج کرده و پلیس را در ماموریت های خود یاری رساند.
راهکارهای پیشنهادی
1-با توجه به اینکه عدم کارکرد و اجرای صحیح قانون در سطح جامعه نقش بسزایی در افول اخلاقیات مردم در جامعه دارد، لازم است قوانین حاکم بر جامعه توسط قوه مقننه، دستگاه قضا و سازمان های امنیتی مورد بازنگری قرار گرفته و به مرحله اجرا درآید تا از این طریق مردم به این اعتقاد برسند که با پیگیری از مراجع رسمی می توانند مشکلات خود را حل و فصل نمایند
2-توزيع عادلانه منابع و امکانات اجتماعی و اقتصادى و كاهش محروميت نسبی و فاصله طبقاتی در نتيجه كاهش فقر، يکی از راهکارهايی است كه می تواند زمینه برای کاهش خشونت و نزاع و درگیری در سطح مناطق مختلف را رقم بزند.
3-رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺳﺮﯾﻊ و ﺧﺎرج از ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﻧﺰاعﻫﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪه ي ﻗﻮي از ﻗﺒﯿﻞ اﻋﻤﺎل ﻣﺠﺎزاتﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ موجب آرامش بيشتر مردم و كنترل عوامل به وجود آورنده رفتارهاى خشونت آمیز خواهد شد.
4-كنترل هوشمندانه اراذل و اوباش و افرادى كه در صدد نزاع و درگيرى می باشند و پيش بينی راهکارهاى مناسب پيشگيرى از جرم در پشگیری و کاهش خشونت های خیابانی مؤثر است.
5-آشنايی بيشتر با مهارت هاى زندگی و اقتضائات زندگی جديد به ويژه مواردى مثل آيين هاى رانندگی، حقوق همسايگی در جامعه شهرى، ضوابط و شيوه هاى ادارى و امثال آن
6-شناخت حقوق و وظايفی كه قانون براى تمامی اعضاى جامعه مشخص نموده است و همچنين شناسايی راه ها و روش هاى دفاع از حقوق شخصی و اجتماعی باعث می شود تا شهروندان نيازى به توسل به شيوههاى ناهنجار براى استيفاى حقوق خود نداشته باشند.
7-از ﻟﺤﺎظ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻨﺖ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽﮔﺮي در رﻓﻊ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ اﻣﺮ ﺿﺮوري از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺘﻮﻟﯿﺎن اﻣﺮ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﺑﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از رﺷﺪ ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ راهﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻣﻮزش ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﺮوﯾﺞ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻪ وﯾﮋه از ﻃﺮﯾﻖ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ اﻗﺪام ﻻزم ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد.
8-ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪ از جمله اقدامات مهم در زمینه کاهش بروز خشونت در جامعه است؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺷﺎﻥ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﺸﺴﺖ ﻭ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ.
9-پیشنهاد می شود سازمان ها و مراجع مرتبط در جهت فراهم نمودن امکانات مناسب فرهنگی و اجتماعی و اشتغال زايی در نقاط مختلف به ويژه حاشية شهر ها و محلات کم برخوردار اقدام کنند.


نویسنده: علیرضا زارعان- رئیس اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان

مطالب پیشنهادی