به گزارش خبرنگار مفتاح/منیره فهامی: امام جعفر صادق(ع) ششمین امام شیعیان و فرزند امام محمد باقر(ع) است که در سال ۱۴۸ هجری قمری بر اثر مسمومیت توسط منصور دوانیقی به شهادت رسیدند، هنگام شهادت، سن مبارک ایشان ۶۵ سال بود و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند و مدت امامت ایشان ۳۴ سال بوده است.

*امام صادق (ع)رئیس مذهب شیعه
طبق فرمایش پیامبر اکرم (ص) که خطاب به مولا علی (ع) فرمودند: یَا عَلِیُّ شِیعَتُکَ هُمُ اَلْفَائِزُونَ..، پیدایش شیعه از زمان پیامبر (ص) بوده و انتخاب لقب رئیس مذهب تشیع برای امام صادق (ع) به این دلیل بوده است که این امام به جهت آزادی عملی که براثر درگیری و نزاع بین امویان و عباسیان به وجود آمد، توانستند در حد وسیعی به توسعه فکری و روحی مذهب تشیع بپردازند و این به معنای نفی تلاش دیگر امامان نیست.
زمان امامت امام صادق (ع) دوران طلایی شیعه بوده و به جهت درگیری هایی که بین دو جریان اموی و عباسی وجود داشت، فضای اجتماعی تا حدود قابل توجهی مستعد بوده است و موقعیتی به وجود آمده که ایشان توانستند در آن فضا، شاگردان بسیاری را تربیت کنند و روح تازه ای در کالبد شیعه بدمند.
چهار هزار نفر از امام صادق (ع)، روایت نقل کرده اند. همانگونه که از این مطلب به دست می آید، تعداد کسانی که از ایشان نقل قول کرده اند، چهار هزار نفر بوده و طبیعی است که شاگردان آن حضرت را همین تعداد بدانیم.
در عصر امام صـادق(ع)، شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی‌ متحول‌ شد. در این دوره زمینه های شکوفایی علمی مسلمانان فراهم آمده و موانع رشد فرهنگی‌ شیعه‌ تا حدی برداشته شد. امام صادق (ع) نیز از فرصت های موجود بهره جست و نظام آموزشی‌ گسترده‌ ای را طراحی و مدیریت کرد.

*نظام آموزشی امام صادق(ع)نظام تعلیم و تربیت بود
نظام آموزشی امام صادق(ع) بر محوریت شناخت و معرفت الهی شکل گرفت. در اندیشه امام صـادق(ع) تکامل انسان در رسیدن به عبودیت الهی است و رسالت نظام آموزشی انتقال دانش نیست، بلکه نظام آموزشی‌ نظام‌ تعلیم و تربیت‌ است و این امر زمانی محقق می شود که هدف اصلی آن تکامل روحی و معنوی شاگردان باشد. نظام آموزشی امام صـادق(ع) نظام تعلیم و تربیت است، از این رو معلمان و مربیان اصلی این نـظام باید از خطا مصون‌ باشند تا در فرآیند آموزش خللی رخ‌ ندهد. از این رو آن حضرت(ع) ابتدا مـردم را به معصومین توجه داده و نجات علمی و فرهنگی مسلمانان را در گرو اخذ تعالیم از معدن رسالت‌، دانسته‌ است‌.

*در اندیشه امام صادق(ع)محیط آموزش باید سرشار از صمیمیت باشد
در اندیشه امام صادق(ع) محیط‌ آموزش‌ بـاید سرشار از عواطف و صمیمیت باشد. از این‌ رو آن حضرت به شاگردانش سفارش می کرد: علم را با حلم و وقار مزین‌ کنید و در مـقابل اسـتاد و شـاگرد خود متواضع باشید.
در سایه تربیت امام، شاگردان نیز همواره به استاد خویش عشق‌ ورزیده‌ و از علم، حلم، تقوا و سعه صـدر آن‌ حضرت‌(ع) تعریف‌ می‌ کردند که نمونه‌ معروف‌ آن سخنان ابوحنیفه و مالک بن انس، بـنیان گـذاران دو فـرقه بزرگ اهل سنت، است.

*پایه گذاری مذهب جعفری در زمان حیات امام صادق(ع)
مذهب جعفری، مذهب شیعه اثنی عشری است که استحکام و گسترش آن بیشتر بر پایه معارف رسیده از امام جعفر صادق(ع) صورت گرفت. مذهب شیعه در زمان حیات امام صادق(ع) نیز مذهب جعفری خوانده می‌شده است.
همزمان با زوال حکومت مروانیان مردم آزادانه به امام صادق(ع) مراجعه و پاسخ سؤالات فقهی و غیرفقهی خود را دریافت می‌کردند؛ چنانکه ابن حجر هیتمی، فقیه شافعی قرن دهم، گفته است که مردم آنچنان از علم او بهره بردند که آوازه‌اش به همه شهرها رسید.

*تاسیس مدارس و مکتب خانه ها در راستای ترویج دین توسط امام صادق(ع)
امام صادق(ع) با مدیریت و برنامه ریزی علمی و منطقی خود، شاگردان ممتازی را در حوزه‌های مختلف پرورش داده که می‌توان به هشام بن حکم در حوزه کلام و در حوزه فقه به زرارة بن أعین اشاره کرد.
امام(ع) در راستای ترویج دین در میان مسلمانان، مدارس و مکتبخانه‌هایی را تاسیس کردند که بیشتر احادیث در حوزه فقه و تفسیر با تلاش و کوشش‌های ایشان تبیین شده است. اغلب افراد به دلیل این‌که بیشتر مطالب جهان تشیع از امام صادق (ع) روایت شده است حتی مذهب شیعه را شیعه جعفری می‌نامند.
حکومت امویان و عباسیان در زمان امام صادق(ع) و امام باقر(ع) رو به افول گذاشته بود و امام صادق(ع) نیز از این ضعف حکومت‌ها به نحو احسن برای پیشبرد اهداف علمی و تبیینی خود استفاده کرد.
مکاتب و فرقه‌های انحرافی گوناگون در زمان امام صادق(ع) در حال گسترش بود و این فرقه‌ها و مذاهب گوناگون، اسلام را طبق فرمایش امام خمینی (ره) از نابیت محمدی می‌انداختند و نقش امام بزرگوار در پایه گذاری مکتب جعفری برای جلوگیری از انحطاط شیعه و تحریف در اسلام ناب محمدی بی بدیل است.

منشا و مبدا مکتب اهل بیت(ع)، قرآن کریم و پیامبر اعظم(ص) بوده و قطعا مکتب اهل بیت (ع) رواج دهنده اسلام ناب محمدی است.

*حضور و رشادت‌های اهل بیت(ع) مانع نابودی و حافظ اسلام در برابر حکومت آل امیه بود
امام صادق(ع) وظیفه امامت و ولایت خود را به نحو عالی ایفا کردند و نگذاشتند تا شیعیان در درگیری‌های خلفای اموی و عباسی، دخالت کنند، چرا که دخالت در این راستا موجب وارد شدن ضربه به جهان اسلام و تشیع می‌شد و آن حضرت، پیرامون قلمروی جهان اسلام را با ارسال نمایندگان و وکلایی ساماندهی می‌کردند.
حضور و رشادت‌های اهل بیت(ع) مانع نابودی و حافظ اسلام در برابر حکومت آل امیه بود‌.
در پایان به توصیه ای از امام صادق(ع)به شیعیان و چند حدیث دیگر اشاره خواهیم کرد.

*توصیه کوتاه امام صادق علیه السلام به شیعیان
امام جعفر صادق علیه السلام در توصیه‌ای کوتاه و ماندگار به شیعیان فرموده‌اند همچنان که خداوند دستور داده برای هم برادرانی نیکوکار باشید.
تَواصَلوا و تَبارُّوا و تَراحَموا و کُونُوا إخوَةً بَرَرَةً کَما أمَرَ کُمُ اللّه.
امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: با یکدیگر پیوند داشته باشید و به هم نیکی کنید، و با یکدیگر مهربان باشید و همچنان که خداوند به شما دستور داده است، برادرانی نیکوکار باشید. (اصول کافی، جلد ۲، صفحه ۱۷۵)
*برای دعا هیچگاه دیر نیست
امام جعفر صادق علیه السلام در حدیثی پیرامون اینکه برای دعا هیچ گاه دیر نیست می‌فرمایند:
عنْ مُیَسِّرِ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام. قَالَ قَالَ لِی یَا مُیَسِّرُ ادْعُ وَ لَا تَقُلْ إِنَّ الْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ إِنَّ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مَنْزِلَةً لَا تُنَالُ إِلَّا بِمَسْأَلَةٍ وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً سَدَّ فَاهُ وَ لَمْ یَسْأَلْ لَمْ یُعْطَ شَیْئاً فَسَلْ تُعْطَ یَا مُیَسِّرُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ بَابٍ یُقْرَعُ إِلَّا یُوشِکُ أَنْ یُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ.
میسر بن عبدالعزیز روایت کرد که امام جعفر صادق علیه السلام به من فرمود: ای میسر دعا کن و نگو کار از کار گذشته است، زیرا نزد خدای متعال جایگاهی هست که جز با دعا به آن نتوان رسید، اما اگر بنده‌ای دهان خود را ببندد و از خدا درخواست نکند، چیزی به او داده نمی‌شود پس دعا کن تا به تو ارزانی شود. ای میسر هیچ دری کوبیده نمی‌شود مگر اینکه روزی به روی کوبنده آن باز می‌شود.(کافی، ج ۲، ص ۴۶۶)
*پاداش قرض دادن
امام جعفر صادق علیه السلام در خصوص پاداش قرض دادن در زندگی می‌فرمایند:
عنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلوات الله علیه: مَنْ أَقْرَضَ مُؤْمِناً قَرْضاً یَنْتَظِرُ بِهِ مَیْسُورَهُ کَانَ مَالُهُ فِی زَکَاةٍ وَ کَانَ هُوَ فِی صَلَاةٍ مِنَ الْمَلَائِکَةِ حَتَّی یُؤَدِّیَهُ إِلَیْهِ.
امام جعفر صادق علیه السلام از پیامبر صلوات الله علیه روایت کرد که فرمود: هرکس به مؤمنی قرضی بدهد تا هنگام توانایی به او بازگرداند؛ گویی مال خود را صدقه داده و تا زمانی که قرض گیرنده آن مال را به او بازگرداند، فرشتگان بر او درود می‌فرستند.(ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، شیخ صدوق، ص ۱۳۸)
*پاداش عیادت مؤمن
امام جعفر صادق علیه السلام درباره پاداش عیادت مؤمن می‌فرمایند:
عنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: أَیُّمَا مُؤْمِنٍ عَادَ مُؤْمِناً فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی مَرَضِهِ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً مِنَ الْعُوَّادِ یَعُودُهُ فِی قَبْرِهِ وَ یَسْتَغْفِرُ لَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ.
امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: اگر مؤمنی برای رضای خدای عزوجل به عیادت مؤمن دیگر برود، خداوند فرشته‌ای از فرشتگان عیادت کننده بر او می‌گمارد که در قبر به عیادت او بیاید و تا روز قیامت برای او طلب آمرزش کند.(کافی، ج ۳، ص ۱۲۰)