مفتاح/ قانون گذاری و الزام به انجام آن در کشورهای توسعه یافته مامنی است برای آرامش و آسایش و نتیجتاً ارتقاء زندگی. ضمانت اجراهای متفاوت بر عدم التزام به قانون به گونه ای منجر به فرهنگسازی شده است که مردم بر این باور متقن رسیده اند که بدون رعایت قانون به پیشرفت دست نخواهند یازید. این امر شاید در نگاه ما جهان سومی ها کمی سختگیرانه باشد اما الزام به رعایت این قوانین است که منجر به داشتن آرامش , نظم و استفاده بهینه از امکانات در کشورهای مترقی که به اصطلاح توسعه یافته است می شود . در کشوری همچون سوییس که قضات آن در پی پرونده ای برای رسیدگی اند ؛ قطعا از قوانینی استفاده می نمایند که مردم را مجبور به رعایت رفتارها و هنجارهایی مینمایند که آرام آرام هرچند به اجبار، آرامش را به رفتار اجتماعی خود تسری دهند و حفظ حقوق هم شهریان را رعایت نمایند وگرنه صدمات و لطمات مالی و معنوی بیشتری را می بایست هزینه کنند تا جبران نمایند .
در کشوری همچون یونان که حتی پوشیدن کفش پاشنه بلند را در اماکن تاریخی جرم میدانند و یا تمام کردن بنزین در بزرگراه در کشور آلمان جرم تلقی میشود قطعا پیش بینی رفتار مردم و جرم انگاری برای جلوگیری از صدمات جبران ناپذیر بعدی است.
التزام شهروندان با قانون گذاری و متناسب با شرایط روز جامعه، ارتقاء و تبدیل قانون به قوانین دیگر در گذر زمان نه محدودیت بلکه ضابطه مند بودن است که متناسب با هنجارها ی جامعه و شرایط اجتماع صورت میگیرد . ارزش گذاری در جامعه و ایجاد ارزش میتواند منجر به ظهور این قوانین و پای بندی مردم گردد.
صرف ایجاد فرهنگ و فرهنگسازی پروسه ای است که شاید سالیان سال بطول انجامد و روند تاثیر، لاک پشتی باشد .
تا کی رسانه های ایران می بایست از ننوشتن یادگاری بر آثار تاریخی که یادآور قدمت و اصالت تمدن ایرانی است سخن بگویند تا شاید فرهنگسازی شود و به گفته یکی از مدیران اداره میراث فرهنگی اصفهان مدام تیم اجرایی این اداره، میبایست بسیج شوند تا عملیات پاکسازی از پل های تاریخی را به عمل آورند و دوباره پس از تعطیلی دیگر همان آش و همان کاسه؟! خلأ قانونی و التزام مردم از شاهراه قانون اثربخشی دیگری را اما بر این رفتار دارد .در قوانین ایران گرچه برای برخی از رفتارها از جمله بوق زدن غیرموجه در خیابان جرم انگاری شده است اما اجرای قانون از گذرگاه واقعی و حتمی اتفاق نمی افتد و به کرات بوق زدن های غیرموجه رانندگان را در خیابان و پشت چراغ قرمز میبینیم بدون آنکه امکانی برای جریمه کردن آنان باشد.
وجود و استفاده ازآمبولانس نیز در کشور ما از جمله معضلاتی است که در حوادث مهیب همچون پلاسکو ، خود شاهد بودیم که اجتماع مردم در محل حادثه و ایجاد هیجان آنها بدون آنکه توان کمک کردن داشته باشند مانع از خدمات رسانی اورژانس و ورود آمبولانس و خودروهای امدادی به محل حادثه بود .به واقع رسانه و فرهنگسازی با چه سرعتی میتوانند به تغییر الگوهای ذهنی و رفتاری افراد بپردازند که پس از چندی شاهد آن باشیم که با آنکه صدای آژیر اورژانس را می شنویم، باز اما خودروها راه به آمبولانس ندهند و آسوده خاطر حتی گذر کنند از جان باختن یکی از شهروندان در شرایط حاد و بحرانی اضطرار .
نبودن لاین ویژه امدادی در خیابان و گذرگاه و بزرگراهها و هم چنین عدم وجود قوانین مکفی در این خصوص از جمله معضلاتی است که در وقت حادثه سخت گریبانگیرمان میشود. در برخی کشورهای توسعه یافته به هنگام ترافیک رانندگان مکلفند تا مسیر وسط را برای خودروهای امدادی باز بگذارند و خود در دو ردیف چپ و راست در ترافیک بمانند .همچنین از جمله قوانین موجود آن است که با شنیدن صدای آژیر و فعال شدن چراغ گردان سریعا خودرو خود را به گوشه خیابان هدایت کنند و مسیر را برای آمبولانس یا خودرو امدادی باز نگه دارند.
راننده آمبولانس مطابق قوانین مادامی که جان یا دارایی کسی به خطر نیافتد میتواند سرعت آمبولانس را تا بالاترین حد سرعت مجاز در محل بالا ببرد . همچنین از مسیر مخالف خیابان یک طرفه رانندگی کند و یا خلاف مسیر جاده حرکت نماید.
او میتواند با احتیاط از چراغ قرمز یا چراغ چشمک زن عبور کند و یا در محلهایی که نمی تواند عبور کند از سایر وسایل نقلیه سبقت بگیرد.
ماده 186 آئین نامه راهنمایی و رانندگی مقرر میدارد: وسایل نقلیه انتظامی و امدادي ، هنگامیکه براي انجام مأموریت فوري در حرکت هستند در صورت به کار بردن چراغ گردان ویژه اعلام خطر یا آژیر تا حدودي که موجب بروز تصادف نشود ، مجاز به اعمال زیر می باشد:
الف: توقف در محل ممنوعه
ب: تجاوز از سرعت مجاز و سبقت از سمت راست وسیله نقلیه دیگر
پ: عبور از طرف چپ راه و همچنین دور زدن در نقاط ممنوعه
ت: گذشتن از چراغ قرمز با رعایت نکردن علایم دیگر ایست ، مشروط به اینکه از سرعت وسیله نقلیه در اینگونه محلها تا حداقل امکان کاسته شود.
ایران با یکی از بالاترین آمارها (27 هزار کشته و 300-500 هزار مصدوم) از جمله کشورهایی است که شرایط خدمات پیش بیمارستانی در آن مشابه سایر کشورهاي در حال توسعه می باشد.
بروز حوادث ترافیکی در ایران بالاتر از میانگین جهانی است.به طوري که هر 19 دقیقه 1 نفر جان خود را در اثر حوادث ترافیکی از دست می دهد. از آنجا که 30 تا60 درصد از آمار مرگ ناشی از حوادث ترافیکی در مرحله انتقال مصدوم به وقوع می پیوندد (خدمات پیش بیمارستانی، ارائه خدمات درمانی به آن دسته از مصدومینی است که به خدمات فوري نیاز شدید دارند، لذا اهمیت تسریع در رساندن این خدمات در حوادث ترافیکی بسیار حیاتی است .
اولین فردي که به صحنه حادثه می رسد و قاعدتا میبایست اورژانس باشد وظیفه تامین خدمات حفظ کننده حیات مثل احیاي قلبی ریوي را به عهده دارد. گرچه این فرد می تواند ، افراد اعزامی توسط فوریت هاي پیش بیمارستانی یا مردم و رهگذران عادي یا پلیس، آتش نشانی یا امداد و نجات باشند .
منظور از وسایل نقلیه امدادی بر اساس قانون وسایل نقلیه ویژه خدمات انتظامی ترافیکی، وسایل نقلیه پزشکی، وسایل نقلیه آتش نشانی و وسایل نقلیه امداد اضطراری، آب، برق و گاز هستند.
از نظر پلیس تنها آن دسته از خودروهایی در حال ماموریت هستند که یا چراغ گردانشان روشن بوده یا آژیرشان روشن باشد یا هر دو عامل روشن باشد، در غیر اینصورت خودرو در گروه خودروهای عادی ارزیابی شده و مطابق قانون با آنان برخورد خواهد شد.
رانندگان این خودروها هنگام انجام ماموریت و تا حدی که اقدامشان منجر به بروز تصادف نشود، مجاز به توقف در محل ممنوعه، تجاوز از سرعت مجاز و سبقت از سمت راست، عبور از خط ویژه اتوبوس، و رعایت نکردن علائم دیگر هستند. البته هنگام عبور از چراغ قرمز سرعت این خودروها باید به حداقل برسد.
معاون عملیات ترافیک پلیس راهور ناجا درباره خودروهایی که هنگام عملیات وسایل نقلیه امدادی مسیر را برای این خودروها باز نمیکنند، معتقد است: اگر به هر دلیلی خودرویی به وسایل نقلیه امدادی راه نداده و امکان حرکت سریع را از او سلب کند، مطابق قانون تخلف کرده و در صورت رویت ماموران پلیس جریمه خواهد شد.
حضور به موقع ماموران متخصص و پرتلاش اورژانس پیش بیمارستانی در محل حادثه و شروع درمان، یکی از مهم ترین عوامل نجات جان بیماران و آسیب دیدگان است.
در 80درصد ماموریت ها، نیروهای امدادی باید در کمتر از 15 دقیقه بر بالین بیمار در جاده ها حضور یابند.همچنین استاندارد حضور اورژانس در شهرها در 80درصد ماموریت ها، در کمتر از 8 دقیقه بر بالین بیمار میباشد.
که ازجمله دلایل بالا بودن زمان رسیدکی در کلانشهرها می توان به نبود مسیرهای مخصوص امدادرسانی، ترافیک بالا و نداشتن فضای مناسب در شهر برای پایگاه های امداد و عدم همکاری مردم با نیروهای امدادی اشاره کرد.
مرکز اطلاع رسانی پلیس راهور تهران اعلام کرد: خودروهایی که خودرو امدادی (آمبولانس و آتش نشانی) را در مسیر حرکت تعقیب می کنند، مبلغ 30 هزار تومان جریمه می شوند.
یکی از تخلفاتی که علاوه بر زیر پا گذاشتن مقررات، جنبه غیراخلاقی نیز در آن مستتر است راه ندادن و یا حرکت و تعقیب خودروهای امدادی به ویژه آمبولانس در حین انجام ماموریت است.
وقوع یک سانحه به عنوان ضایعه ای اسفبار تلقی میشود وهیچ کس نمیتواند ادعا کند که صد در صد میتواند از آن جلوگیری کند لیکن مقابله درست با آن میتواند مانع از بروز صدمات حوادث و لطمات جبران ناپذیر بعدی شود.با اینحال در روزهای پایانی سال ۱۳۹۷ و نزدیک بودن چهارشنبه سوری به نظر میرسد تلاش در جهت آرامش شهر و شادی و خوشحالی و حفظ و ایفای نقش والدین در کنترل فرزندان به دلیل جلوگیری از آسیبهای هیجانی قرین با آتش، ضروری است.گرچه شاید این روزها وجود آمبولانس در خیابانهای شلوغ شهر به سختی توان حرکت داشته باشد اما باز کردن مسیر و تلاش در راحت تردد نمودن آمبولانس از وظایف انسانی و اخلاقی شهروندی به شمار میرود.
فاطمه مستغنی