به گزارش مفتاح، رامین کهن معتقد است وضعیت تئاتر خردسال در ایران خوب نیست و شرایط اجرا برای این گونه نمایش مهیا نشده است. او می‌گوید برای داشتن مخاطبان خوب تئاتر در آینده لازم است روی خردسالان کار شود.
رامین کهن یکی از هنرمندان موفق در دو دوره جشنواره تئاتر کودک و نوجوان بوده است. او امسال با دست پر از همدان بازگشت تا به یکی از چهره‌های اصلی تئاتر خردسال بدل شود. با این حال رامین کهن که حوزه تحصیلیش کاملاً در راستای کار اوست، از وضعیت تئاتر خردسال ناخرسند است و معتقد است آنچه با آن روبه‌روییم سزاوار مخاطب خردسال نیست.
شما پارسال هم به جشنواره نقد داشتید و امسال هم وضعیت را واجد مشکلات دیدید؟
رامین کهن:جشنوارهٔ کودک چندین و چند سال مبدأ تولید یک اثر نیست. ما کاری را برای جشنواره تولید نمی‌کنیم، به‌صورت معمول کارها برای عموم اجرا می‌شوند و بعد از اجرای عمومشان در پروسهٔ جشنوارهٔ کودک قرار می‌گیرد و در آنجا برای بخش کودک و نوجوان اجرا می‌شود. این شیوه بسیار شیوهٔ حرفه‌ای و درستی به نظر می‌آید؛ اما دو بخش خردسال و بخش خیابانی، مانند خیلی از جشنواره‌های دیگر در کشور کار را از صفر تولید می‌کنند. در ابتدا برای جشنواره طرح ارسال می‌کنند و نمایش را برای جشنواره آماده می‌کنند. یعنی جشنواره را مبدأ کار خود قرار می‌دهند. به وجود آمدن بخش خردسال و فضای باز بسیار خوب است؛ اما نکته‌ای در خصوص بخش خردسال وجود دارد که کدام‌یک از نمایش‌های تولید شده برای جشنواره دارای مقصد هستند؟ آیا در سالن نمایشی به اجرا درمی‌آیند؟
یعنی نمایش‌هایتان به‌جز جشنواره در جای دیگری اجرا نمی‌شوند؟
رامین کهن:برای این نمایش‌ها اجرای خصوصی داشتم؛ اما اگر قصد داشته باشیم به بچه‌ها بیاموزیم به تماشای تئاتر بنشینند، بهتر است از خردسالان شروع کنیم. خردسالان باید در سالن نمایش تئاتر ببینند. اگر قرار است گروهی به مهد برود، باید زمینهٔ سخت‌افزاری را برای آن‌ها فراهم شود. من در حال حاضر قصد دارم تا نمایشم را برای خردسالان روی صحنه ببرم. قصد دارم نمایش سال گذشته و نمایش امسال را در یک سانس با یک فاصلهٔ ده‌دقیقه‌ای اجرا کنم؛ اما آیا سالن حرفه‌ای هست که این امکان را برای من فراهم کند تا بتوانم در سانس صبح اجرا داشته باشم؟ آیا سالنی هست که این امکان را فراهم کند تا همین نمایش در سانس عصر برای خردسالان هم اجرا داشته باشد؟ واقعیت این است که مخاطبی هم وجود ندارد؛ چرا که باید برای این گروه سنی بیشتر کار شود و اطلاع‌رسانی مخصوص خودش را می‌خواهد. چون به‌صورت معمول تولیدی برای این گروه سنی وجود ندارد که اجرایی هم داشته باشد و نمایش‌های خردسال معمولاً محدود به کارهایی است که همین چند دوره در جشنواره کودک اجرا شده است، پس زیرساختی برای این مهم وجود ندارد.
یعنی مهدکودک‌ها برعکس مدارس که پایه ثابت کانون، تالار هنر و یا فرهنگسرای ابن‌سینا هستند، عمل می‌کنند؟
رامین کهن: بله متأسفانه خیلی محدود هستند؛ بدین علت که معمولاً گروه‌های نمایشی به محل مهدکودک می‌روند و اغلب هم نمایش‌های بی‌کیفیتی هم اجرا می‌کنند. مهدکودک‌ها هم حساسیت لازم را در این زمینه ندارند. علاقه‌ای هم ندارند تا به این مسئله بپردازند و حتی عموماً بودجه‌ای هم در این خصوص در نظر نمی‌گیرند. واقعیت این است که نمایش خردسال صرفاً ویترینی تزئینی برای جشنواره کودک نوجوان است و لا غیر. البته باید اضافه کنم متأسفانه ویترینی که با کمترین هزینه و با کمترین نگاه تخصصی و جدی به خردسال برگزار می‌شود. به خاطر دارم در کشور ارمنستان و روسیه در ساعت 2 بعدازظهر یک سانس به خردسالان اختصاص داده‌اند.
آیا این نمایش‌ها در سالن‌های حرفه‌ای برگزار می‌شوند؟
رامین کهن:بله در ارمنستان سالن کاملاً حرفه‌ای بود که برنامهٔ همیشگی آن هم محفوظ است و یک سانس را در روز به خردسالان اختصاص می‌داد. به خاطر دارم که در روسیه و اکراین هم سالن خردسال وجود داشت. در طبقات بالای ساختمان سالن‌های نمایش یک سالن نه‌چندان بزرگ که کف آن موکت بود و بیشتر شبیه به اتاق بازی خردسالان بود وجود داشت طوری که خردسالان در آن راحت بودند و می‌توانستند با اسباب‌بازی‌هایی که آنجا هست هم بازی کنند. در آنجا اجراهای مخصوص به خودشان را می‌دیدند که اغلب نمایش‌ها هم عروسکی بودند.
اگر که ما قصد داریم در آینده فرزندانی خلاق و فرهنگی داشته باشیم باید از سنین خردسالی به آن‌ها آموزش دهیم و با این قبیل جشنواره‌ها که مثلاً چهار روز جشنواره در شهر همدان برگزار کنیم و مهدکودک‌ها را رایگان به دیدن نمایش‌ها بیاوریم، نه تنها کفایت نمی‌کند؛ بلکه صحیح هم نیست. این اتفاق باید در سرتاسر کشور رخ دهد در همین شهر تهران ارگان‌هایی چون شهرداری، آموزش‌وپرورش و بهزیستی باید متولی برگزاری چنین جشنواره‌هایی به‌صورت برنامهٔ روتین و همیشگی باشند. مرکز هنرهای نمایشی، آموزش‌وپرورش، بهزیستی و شهرداری باید بودجه‌ای ثابت برای این موضوع اختصاص دهد. خود جشنواره هم باید وارد صحبت و مذاکره شود و تولیداتش را معرفی کند و پیشنهاد اجرای نمایش در مهدها و مدارس را دهد. اکثر مدارسی که مقطع پیش‌دبستانی و آمادگی هم دارند دارای سالن آمفی‌تئاتر هم هستند.
اما این سالن‌ها برای هر نمایشی مناسب نیستند.
رامین کهن:آن‌ها مناسب هر نمایشی نیستند؛ ولی پیشنهاد من این است که نمایش‌ها در سالن اجرا شوند. بهتر است آموزش‌وپرورش و وزارت ارشاد در این زمینه با هم همکاری داشته باشند. شما فکر کنید چقدر ایدئال خواهد بود هر مدرسه و مهدی دارای یک آمفی‌تئاتر باشد.
متولی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، آموزش‌وپرورش است.
رامین کهن:اهداف کانون متفاوت است. به‌طور مثال اولویت با نمایش‌هایی است که نمایشنامهٔ آن در کتاب‌های کانون چاپ شده یا نمایش‌هایی که از کتاب قصه‌های کانون اقتباس شده است و با این شیوه و اهداف فعلی کانون هنرمند نمی‌تواند به‌صورت بی‌حدومرز به اهداف هنری بپردازد. البته اخیراً در کانون برای گروه سنی نوجوان نمایش‌های درخشان و ارزشمندی تولید شده مثل نمایش عقل صورتی به کارگردانی مهدی فرشیدی سپهر تولید شده است. این روزها هم که نمایش منو نمی‌برد به کارگردانی زهرا صبری روی صحنه است و بسیار کار درخشانی است.
آیا شما به خانم مقتدی در تالار هنر پیشنهاد اختصاص سانس به خردسالان را داده‌اید؟
رامین کهن:واقعیتش این است که شنیده بودم که قرار است سانس صبح در تالار راه بیفتد که تاکنون این اتفاق به‌صورت جدی نیفتاده است. البته آن هم برای خردسالان نبود، برای نمایش‌های کودک بود؛ ولی بارها به این فکر کردم که ای کاش در تالار هنر هم اتاقی با کف‌های موکت شده وجود داشت و در آن فقط نمایش کودک و خردسال اجرا می‌شد.
در مورد تماشاخانهٔ خصوصی همانند شهرزاد چطور؟
رامین کهن: سالن تئاتر کودک، باید اختصاصاً متعلق به اجراهای کودک باشد. فضای کودکانه داشته باشد. می‌دانم نمایش‌های کودکی که در تماشاخانه‌هایی مانند شهرزاد که به آن اشاره کردید به روی صحنه رفته‌اند به لحاظ تماشاچی و فروش موفق نبودند. ما نیاز داریم تا سالن‌های بیشتری طراحی و ساخته شود و سالن‌های بیشتری به نمایش کودک اختصاص داده شود.
به نظر شما اگر در بخش خصوصی، برای کودکان سالن مناسب طراحی و ساخته شود به لحاظ درآمدی به‌صرفه است؟
رامین کهن: بله 100 درصد، زیرا بازار نمایش کودک بسیار داغ‌تر از نمایش‌های عروسکی و تئاتر بزرگسال است. اطمینان داشته باشید کنار تئاتر کودک راه‌حل‌های بسیاری برای درآمدزایی وجود دارد. البته اگر در بخش خصوصی به خاطر منافع مالی چنین عملی رخ ندهد بهتر است؛ چون معمولاً سرمایه‌گذاران در همان ابتدای راه زود ناامید می‌شوند. امیدواریم دولت دست‌به‌کار شود.
آیا شما من باب این مسئله به شهرداری که دارای فرهنگسراهای بسیاری است رجوع کرده‌اید؟
رامین کهن: ببینید فعالیت‌ها فرهنگسراها مختلف است و سالن‌ها همه چندمنظوره هستند. تمرکز کافی و لازم روی یک چیز ندارند و نمی‌توان برنامه‌ریزی بلندمدت داشت. تأکید من بر اختصاص سانس‌های ویژهٔ خردسالان در سالن‌ها است.
در حال حاضر تالارها اجرای خردسال ندارند؟
رامین کهن: خیر، فقط کارهای کودک و نوجوان را روی صحنه می‌برند. بهتر است به تئاتر خردسال بیشتر بها دهیم و به‌اصطلاح آن را خرد نبینیم
سالن ابن‌سینا و سالن فردوس در ساعات مختلف در حال پخش نمایش‌های کودک هستند، شما برای مذاکره و اجرا به آقای کرمی مراجعه کرده‌اید؟
رامین کهن: در اسرع وقت به ایشان هم مراجعه می‌کنم. سالن‌های شهرداری و سالن‌های فرهنگسرایی هم مسائل خاص خود را دارند. بهتر است که سالن‌های حرفه‌ای سانس اختصاصی برای خردسالان داشته باشند. هدف من از انجام این مصاحبه این است که بگویم تئاتر خردسال در کشور ما جایگاهی ندارد. در بخش خردسال مهدکودک‌های انگشت‌شماری هستند که بچه‌هایشان را به تماشای تئاتر می‌برند و با این تعداد کم، فرهنگ‌سازی رخ نمی‌دهد.
اخیراً مهدکودک‌ها به نمایش خلاق روی آورده‌اند و با نمایش خلاق، موضوع تئاتر را تحت پوشش می‌دهند و ادعا می‌کنند که با کودکان نمایش خلاق کار می‌کنند؛ درصورتی‌که نمایش خلاق در دانشگاه‌های ما تدریس نمی‌شوند و کسانی هم که آموزش می‌بینند صلاحیت کافی را ندارند و مشروعیت این مسئله کاملاً زیر سؤال است.
رامین کهن: به عقیدهٔ من نمایش خلاق به تخصص قوی نیاز دارد و به میزانی از روان‌سنجی نیاز دارد تا در حین آموزش و بازی با بچه‌ها بتوان خیلی چیزها را مورد بررسی قرار داد. متأسفانه در حال حاضر خیلی از افرادی که به‌عنوان مربی نمایش خلاق با مهدها همکاری دارند صلاحیت برای این کار را ندارند، صرفاً بازیگر خانمی و یا آقایی که بازیگر خوبی هست و جوایز متعددی گرفته صلاحیت برای آموزش نمایش خلاق به کودکان را ندارد و آموزش تئاتر یا نمایش خلاق تخصصی‌تر از این حرف‌ها است.
نمایش خلاق در دانشگاه‌های غرب، رشتهٔ بسیار معتبری است اما در ایران حتی چنین رشتهٔ تحصیلی وجود ندارد.
رامین کهن: ما خودمان را با اسم نمایش خلاق گول می‌زنیم و این کار بازی کردن با آیندهٔ کودکان است.
برنامهٔ اجراهای شما به چه صورت است؟
رامین کهن: واقعیت این است که من و گروهم یک گروه حرفه‌ای هستیم و به‌صورت جدی قصد داریم نمایش خردسال را ادامه دهیم و در این راه بسیار تنها هستیم. کارمان را در هر دو دورهٔ جشنواره با کمک هزینهٔ محدودی که حتی گفتن مبلغش برایم شرم‌آور است (زیر 3 میلیون تومان) شروع کردیم و هر دو دوره نمایش برگزیده و منتخب جشنواره شدیم. البته ناگفته نماند جوایز بخش خردسال هم از سایر بخش‌ها کمتر است و این هم نشانی دیگر از بی‌اهمیت بودن خردسال در نگاه مدیرانمان است. اما من هرگز به خاطر این کم‌توجهی‌ها از تولید و اجرای نمایش برای خردسالان ناامید نخواهم شد. چون ایمان دارم که خردسالان مهم هستند و ما از خردسالان خیلی غافل هستیم.
منبع: تسنیم
