بدنبال خشکسالی های اخیر در کشور پمپاژ آب در بالادست علت احتضار زاینده رود

به گزارش مفتاح؛ اخیرا موضوع آب، زاینده رود و کشاورزان بعنوان سه ضلع مثلث نارضایتی مردم شرق اصفهان باعث شده که بجهت خشکسالی و سوءمدیریت مسئولین در مدیریت یکپارچه آب و عدم عمل به قوانین موضوعه و بالاخص طومار شیخ بهایی، سیل عظیم کشاورزان شرق اصفهان بجای پرداختن به فعالیتهای خود به کنار رودخانه خشک زاینده رود و پل تاریخی خواجو را موجب شده و نارضایتی خود را با تجمعات آرام و بدون عنوان مجرمانه اخلال در نظم عمومی نشان می دهند.

مهندس اسفندیار امینی دبیر نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان دلایل خشکسالی رودخانه زاینده رود را در چهار بخش بصورت مستند برشمرد:
1. برداشت های بالادست سد چم آسمان تا سرشاخه‌ها در دو استان اصفهان و چهارمحال
- طبق آمار رسمی وزارت نیرو از سال 1363 تا 1377 متوسط سالانه ورود آب رودخانه از محل چم آسمان به پایین دست حوضه زاینده رود 1592 میلیون مترمکعب بوده(نکته مهم اینکه،این آمار مربوط به قبل آزادانه شدن آب تونل چشمه لنگان به زاینده رود می باشد)ولی ازسال 1377تا 1393،این حجم به متوسط 551 میلیون مترمکعب(این آمار مربوط به بعد از ورود آب تونل چشمه لنگان به زاینده رود می باشد)در سال کاهش یافته است.یعنی قریب دوسوم ورودی،کمتر شده است.یعنی 1041میلیون مترمکعب آب رودخانه دربالادست چم آسمان برداشت میشود.یعنی اینکه مدیرحوضه زاینده رود وشرکتهای آب منطقه ای اصفهان وچهارمحال اعلام میکنند،که در سال های اخیر،سالانه در بالادست چم آسمان مطابق جدول برنامه توزیع آب،مصوب شورای هماهنگی زاینده رود،چهارمحال 85 میلیون مترمکعب برداشت آب میکند وبرداشت آب در استان اصفهان دربالادست چم آسمان را عدد 0 لحاظ کرده اند و یا حتی در بند 2 مصوبه جلسه نهم شورای هماهنگی زاینده رود که قید کرده در بالادست سد چم آسمان تا سرشاخه‌های زاینده رود در استان چهارمحال 218 میلیون مترمکعب برداشت مستقیم ازرودخانه برای کشاورزی وشرب وصنعت (صنعت،کمتر از 6 میلیون مترمکعب) ودراستان اصفهان 222 میلیون مترمکعب برای کشاورزی و شرب و صنعت (صنعت وشرب،حدود 27 میلیون مترمکعب)برداشت میکنند،نمیتواند صحت داشته باشد.این حجم آب ( حدود 1041 میلیون مترمکعب)از طریق پمپاژهاي مستقیم و چاههای موجود درحریم و بستر رودخانه وسرشاخه ها وچاههای مجاز و غیرمجاز حفاری شده درمناطق بالادست چم آسمان تا سرشاخه‌ها واجرای طرح های آبخیزداری درسرشاخه‌ها ها ومسیل ها و آبراهه های کوچک وبزرگ و چشمه سارها ی که آب آنها به رودخانه زاینده رود وارد میشود و شق نهرها و پمپاژهای سیار و غیره در دو استان اصفهان و چهارمحال برداشت میشود.نکته ای که مهمتر از اصل برداشت 1041 میلیون مترمکعب آب در بالادست سد چم آسمان میباشد این است که به ازای 1041 میلیون مترمکعب آب که وارد حوضه زاینده رود نمیشود،معادل 2.5 تا 3 برابر تاثیر منفی روی مصارف پایین دست حوضه (کشاورزی،محیط زیست و تالاب گاوخونی)میگذارد چون هرمیزان آبی که وارد پایین دست حوضه(از چم آسمان تا تالاب گاوخونی)میشود،بدلیل ساختار طبیعی حوضه پس ازهر بار مصرف بخش عمده آن وارد سفره های زیرزمینی شده ویا از طریق زهکش ها وانهار وقنوات وچاهها دوباره مصرف شده واین چرخه ادامه پیدا کرده تادرنهایت واردتالاب گاوخونی میشود.مشابه این حالت درکولرهای آبی میباشد که حداقل آب ورودی به مخزن کولر،توسط پمپ کولر به گردش درآمده و چندین بار مصرف شده ودرنهایت تبخیر میشود.لذا به ازای هر مترمکعب آبی که دربالادست حوضه های آبی بسته(مثل حوضه زاینده رود)برداشت شده و یابه هردلیلی درطول رودخانه بوسیله پمپاژ ویا کانال آب ازحوضه خارج شود،معادل چندبرابر تاثیر منفی برکشاورزی ومحیط زیست وسفره های زیرزمینی آن حوضه خواهد داشت.این اصلی ترین دلیل خشکی زاینده رود است
2.تخصیص 725 میلیون مترمکعب سهم آبه ازرودخانه برای توسعه کشاورزی وشرب وصنعت استان اصفهان ازسال 1352 تا 1361 وتخصیص1251میلیون مترمکعب حق اشتراک برای شرب وتوسعه کشاورزی وصنعت استان های چهارمحال واصفهان ویزد وتخصیص وصدور پروانه بهره‌برداری برای 40هزار حلقه چاه حریمی وداخل حوضه زاینده رودبرای مصارف شرب وصنعت وکشاورزی دراستان های چهارمحال واصفهان به ظرفیت اسمی بهره‌برداری حدود 5میلیاردمترمکعب درسال که جمع آن ها حدود 7 میلیاردمترمکعب بارگذاری بر آب های سطحی وزیرزمینی حوضه زاینده رودمیباشد و این درحالی است که کل آبی که وزارت نیرو باسرمایه گذاری دولت واردحوضه زاینده رودکرده است سه تونل کوهرنگ 2 وچشمه لنگان وخدنگستان به اضافه ۳۰میلیون مترمکعب ازتونل اول کوهرنگ است که ظرفیت اسمی جمع آنها معادل 384 میلیون مترمکعب میباشد
3 .برداشت های غیرمجاز و غیرقانونی دیگر که ازطریق حدود 14 هزار چاه غیرمجازحریمی و غیرحریمی وپمپاژهای ثابت وسیار غیرمجاز ویا برداشت های مازادبر سقف مجاز وممانعت ها ومزاحمت هایی که توسط ایجاد آب بندان ها وطرح های غیرعلمی آبخیزداری جهادکشاورزی و شق نهرها وتعرض به حریم وبستر رودخانه وسرشاخه های آن که همگی باعث برداشت حجم قابل توجهی ازآب های سطحی وزیرزمینی حوضه شده و یامانع روان آبی رودخانه شده وموجب پرت و هدررفت آب میگردد نیز به بارگذاری های رودخانه اضافه میشود
4.هر مقدار که متوسط بارندگی های حوضه در 20سال اخیر کم شده است ویا متوسط درجه حرارت حوضه اضافه شده است نیز ازعوامل دیگر مشکلات کم آبی حوضه است که البته مطابق آمار، تاثیری کمتراز 5%نسبت به اعدادفوق دارد.

گزارش از حسین صادق زاده 

مطالب پیشنهادی