مفتاح/ جامعه ایران در برهه خاصی از تاریخ خود واقع شده است که نیاز مبرمی به توسعه سیاسی و اقتصادی دارد ؛ این در حالیست که موانع عظیمی نیز بر سر راه آن مشاهده می‏شود.
در تمام کشورها احزاب نقش بسیار مهمی در  آینده سیاسی کشور  دارند و عملا دولت ها از دل احزاب و تشکل های سیاسی خارج میشوند.
فرایند سالم و قانون مداری احزاب  موجب میشود نامزدهای انتخاباتی پس از پیروزی به آن نهاد و تشکل سیاسی خود پاسخگو باشند، زیرا عملا تشکل فعال به وظایف ذاتی خود عمل کرده است .
در جوامع فعلی احزاب، ایفاگر نقشی والا در جوامع هستند و شرط اولیه حکومتهای دموکراتیک، وجود احزاب گوناگون است.
یکی از محورهای قانونی فعالیت تشکل های سیاسی در ایران، دریافت مجوز حزبی از وزارت کشور است، اما در شرایط انتخابات به دلیل ضرورت حضور همه جانبه مردم پای صندوق های رأی، شاید اجرای برخی قوانین در این حوزه نادیده انگاشته شود.
بنابر نقلی تعداد احزاب شناسنامه دار که از  کمیسیون ماده۱۰ احزاب مجوز فعالیت گرفته اند به بیش از ۲۴۲ حزب و تشکل های سیاسی، رسیده است. به طوری که از ابتدای دولت یازدهم تاکنون برای ۲۷ حزب و تشکل سیاسی مجوز تاسیس و برای ۱۵ حزب و تشکل سیاسی پروانه فعالیت صادر شده است که این آمارها به نوعی میتواند مثبت باشد.

در ایام انتخابات حضور جبهه های سیاسی و تشکل های انتخاباتی منجر به داغ شدن فضای انتخابات می شود، اما  آثار منفی آن بسی خطرناکتر از نکات مثبت آن است، به طوری که این تشکل های زاییده انتخابات، به دلیل مقطعی بودن تاثیر گذاری پس از چندی به دست فراموشی سپرده خواهند شد و صرفا منجر به ایجاد موجی در کشور میشود.

اما توان تاثیرگذاری در تصمیمات کلان منتخبین انتخابات و عملا امکان به
چالش کشیدن مسئولان وقت پس از اخذ آراء مبتنی بر اعتماد مردم را نخواهند داشت.

گاه اهداف تشکل های داغ بی قانون دستخوش سیاست های زمان انتخابات است، از این رو به جای آن که نامزدهای انتخاباتی خود را با اهداف و اساسنامه منطبق سازند، آن تشکل، خود را با رویکرد فرد مذکور هماهنگ میکند که از جمله آثار این شعارهای عالمان بی عمل بدون پشتوانه واقعی حزبی، کاهش اعتماد جامعه است.
تلاش دولت در جهت حمایت از تشکلهای شناسنامه دار نه بر اساس منافع و جانبداری سیاسی از نیازهای موجود جامعه است. ضرورت جلوگیری از فعالیت احزاب غیر منطبق بر قانون از وظایف وزارت کشور است.

تشکل های قدیمی نیز نیازمند دریافت مجوز هستند و تمکین از کمیسیون ماده ۱۰ احزاب برای فعالیت های سیاسی و انتخاباتی امری همه گیر و ملتزم است.

 شوراها و امور داخلی مجلس به ویژه کمیته احزاب و تشکل های مدنی این کمیسیون باید فعال شود تا زمینه پاسخگویی احزاب به نهادهای نظارتی فراهم شود.
اصل کار سیاسی قانونمند و مبتنی بر هنجارها و نظام حقوقی، تبعیت از قوانین مستقر در آن کشور است.
احزاب سیاسی با کارکردهای متعدد، از جمله گسترش مشارکت سیاسی، مشروعیت، یکپارچگی ملی، مدیریت منازعات و جامعه ‏پذیری سیاسی، می‏توانند تأثیر شایسته ای در زندگی عمومی و سیاسی جامعه برجای گذارند و با کمک به گسترش آگاهی سیاسی مردم، شهروندان را به زندگی انتقادی، همبستگی و فعالیت جمعی سوق داده و با تأثیرگذاری بر شکل‏ دهی و تبیین مصالح دینی و ملّی، ضریب امنیت ملی را افزایش دهند.
برای دستیابی به توسعه سیاسی و اقتصادی و نیز کنترل و تحدید قدرت، ایجاد احزاب قانونی و قدرتمند در جامعه، لازم و ضروری می‏نماید.
جوهره سیاست عبارت است از مدیریت منازعات و این خود عبارت است از توانایی یک سیستم سیاسی در مدیریت مداوم انواع متغیر و درجات  متفاوتِ تقاضاهایی که به آن داده میشود.
نقش حزب در مدیریت منازعه به عوامل و متغیرهای زیادی بستگی دارد اگر شکافهای اجتماعی و اقتصادی موجود در یک جامعه بنیادی و شدید باشد بی ثباتی سیاسی جامعه تهدیدی جدی میشود. که البته طبق قاعده ای احزاب پراگماتیک نسبت به احزاب ایدئولوژیک ممکن است بیشتر قادر به مدیریت موثر منازعات باشند.
همچنین از عوامل مهم در چگونگی مدیریت منازعه احزاب، کیفیت رهبری حزب سیاسی و یا مهارتهای رهبری حزب است.
برای درک از میزان تاثیرگذاری حزب در حل منازعات اجتماعی داشتن اطلاعات در مورد شیوه رهبری ، میزان تحمل سیاسی، میزان اعتماد و درجه توانایی رهبران در ارزیابی واقعی از رفتار دیگران ضروری است.
در کشورهایی که سابقه دیرینه ای در حکومت استبدادی، کودتا، منازعات زیاد، اعدام، بازداشتهای وسیع سیاسی و جنبش های زیر زمینی دارند  شکل گیری احزاب گامی در جهت دموکراسی و حل منازعات به شیوه مسالمت آمیز است.

میتوان به این استنباط رسید که در جوامع مدنی امروز از شروط اولیه دموکراسی وجود احزاب است.احزاب سیاسی با کارکردهای متفاوت گسترش مشارکت سیاسی، ایجاد مشروعیت برای حکومت، ایجاد یکپارچگی ملی  و انسجام اجتماعی، مدیریت منازعات و بحرانها،جامعه پذیری سیاسی، نقشی موثر در زندگی عمومی جامعه ایجاد میکنند.

و با کمک به گسترش آگاهی سیاسی مردم شهروندان را به زندگی انتقادی، همبستگی و فعالیت اجتماعی سوق میدهند و بدین ترتیب در شکل دهی و تبیین مصالح دینی و ملی تاثیری سودمند برجای گذاشته و نهایتا در امنیت ملی جامعه اثرگذارند.

یادداشت از:

فاطمه مستغنی

عضو شورای مشورتی حزب آبادگران جوان استان اصفهان