بررسی سیاست گذاری های برخی کشورها به منظور اتخاذ سیاست های متناسب با مسائل جنسی در ایران

در کشور ما، امر جنسی یک تابو محسوب می شود و افراد مبتلا به بیماری های جنسی صرفاً در موارد حاد به پزشک مراجعه می کنند که این موضوع، نگران کننده است. انحرافات جنسی از جمله روسپیگری، خودارضایی، رابطه فرازناشویی و … روزبه روز در حال گسترش است و متأسفانه با وجود افزایش روزافزون آسیب های جنسی در سال های اخیر، نهادهای متولی سیاست خاصی را لحاظ نکرده اند. با توجه به اینکه برخی مسائل اجتماعی موجود در کشورهای مختلف ممکن است در جامعه ما نیز وجود داشته باشد، بررسی و مطالعه سیاست های سایر جوامع می تواند برای امر سیاست گذاری جنسی در کشور ایران مفید باشد.

ضرورت و اهداف پژوهش

در ایران، امر جنسی یک تابو است که سخن گفتن درباره آن نکوهش می شود و افراد مبتلا به بیماری های جنسی، اقدام به کتمان بیماری کرده و در موارد حاد به پزشک مراجعه می کنند. این مسئله در کنار ضعف فرهنگی عمومی، وضعیتی نگران کننده را پدید خواهد آورد. تحقیقات نشان می دهند که در ایران، انحرافات جنسی شامل روسپیگری، خودارضایی، رابطه فرازناشویی و … رو به افزایش است. فقدان نگاه جامع به آسیب های جنسی در پژوهش های ملی، در عرصه سیاست گذاری کاملاً مشخص است؛ به گونه ای که در سال های اخیر علی رغم افزایش آسیب های جنسی، نهادهای متولی، سیاست خاصی را لحاظ نکرده اند. هدف این پژوهش، آسیب شناسی مسائل جنسی در ایران در بعد اجتماعی و دستیابی به نگاهی چندجانبه به مسائل این حوزه با طراحی سیاست نامه است. در این پژوهش با بررسی پنج کشور، مسائل عمده سیاست گذاری امر جنسی در این کشورها مورد بررسی قرار گرفته و سیاست های اتخاذ شده متناسب با مسئله ارائه شده است.

بررسی تجارب سیاست گذاری امر جنسی در جهان

بررسی سیاست گذاری امر جنسی در کشورهای مختلف، می تواند برای سیاست گذاری امر جنسی کشور ما راهگشا باشد. با توجه به آن که مسئله مندی یک پدیده به هنجارهای جامعه ربط دارد، برخی مسائل جوامع دیگر برای جامعه ما مسئله است و برخی دیگر مسئله نیست. با وجود تفاوت نوع سیاست ها، بررسی و مطالعه سیاست های سایر جوامع می تواند برای امر سیاست گذاری جنسی در کشور مفید باشد.

چین

مقابله با انحرافات جنسی یکی از سرمشق های اصلی سیاست گذاری امر جنسی در کشور چین است. اما فرهنگ جنسی چین در دهه های اخیر به دلیل رخ دادن اتفاقاتی مانند کاهش کنترل دولت بر رفتارهای مردم، جهانی شدن اقتصاد چین و برخی سیاست های اجرایی از سوی دولت، دست خوش تغییراتی شده است. برخی از متفکران معتقدند تا زمانی که جامعه چینی از نظر اقتصاد و فرهنگ، غربی باشد، مقابله با انحرافات جنسی مقدور نخواهد بود؛ زیرا انحرافات جنسی چین، محصول اقتصاد و فرهنگ غربی است. در ادامه، ویژگی‎های سیاست گذاری امر جنسی در چین ذکر شده است.

• برخورد مبتنی بر مجازات سنگین در تقابل با انحرافات جنسی
• تلاش برای اجرای سیاست های مبتنی بر تنظیم جمعیت
• تلاش برای مسلط کردن گفتمان جنسی مبتنی بر فرهنگ اصیل چینی

ترکیه

با آغاز قرن بیستم، ترکیه از نظر امر جنسی و جنسیتی دچار تغییراتی شد. پس از سال ۱۹۲۳ و بر اساس قوانین کشور، زنان حقوق مساوی با مردان در زمینه های مختلف به دست آوردند که این امر تغییری ناگهانی در جامعه ترکی ایجاد کرد و مفاهیم جنسی را در ترکیه، دست  خوش تغییر کرد. در گذشته فرهنگ ترکیه چنان بود که روابط جنسی پیش از ازدواج در صورت آشکار شدن، سبب رسوایی می شد. اما در دهه های اخیر، این دید منفی از بین رفته است و می توان گفت هنجارهای جنسی سیاست گذاران ترک، تفاوت چندانی با هنجارهای کشورهای غربی ندارد. در ادامه، مولفه های مهم سیاست گذاری جنسی ترکیه ذکر شده است.

• تلاش برای هماهنگی با سیاست های اتحادیه اروپا در امر جنسی
• اتخاذ سیاست های سکولار در قبال مسائل جنسی
• مورد پذیرش قرار دادن انحرافات جنسی
• عمل کردن دل بخواهی به دستورات شرعی
• تلاش در جهت آموزش جنسی در همه مقاطع سنی

آمریکا

با ظهور انقلاب جنسی در دهه های شصت و هفتاد میلادی، تغییرات گسترده ای در فرهنگ جنسی جامعه آمریکا پدید آمد. جامعه آمریکا پیش از انقلاب جنسی، پایبند به فرهنگ جنسی خانواده مدار بوده است و پس از وقوع این انقلاب، خانواده مداری جای خود را به فردمداری در امر جنسی داد. تغییر در سامان جنسی جامعه آمریکا در طول مدت زمان کوتاهی با ایجاد مسائلی از قبیل افزایش فرزندان نامشروع، بحران ایدز و … خود را نشان داد. پتریم سوروکین، اولین جامعه شناسی است که به صورت مستقیم به انقلاب جنسی پرداخته است. از نظر او، این انقلاب شدیدتر از سایر انقلاب های عصر ما، زندگی مردان و زنان جامعه را تغییر داده است. او وقوع این انقلاب را مربوط به ایجاد تغییرات در فرهنگ آمریکایی به شمار می آورد و معتقد است فرهنگ آمریکایی در دهه پنجاه به  گونه ای است که تمایلات جنسی، جامعه آمریکا را پر کرده است. ویژگی های سیاست گذاری جنسی در امریکا عبارتند از:

• آموزش جنسی با محوریت رعایت پاک دامنی
• تلاش برای جلوگیری از بارداری ناخواسته نوجوانان
• جرم انگاری انواع آزارهای جنسی
• اجازه فعالیت مدنی برای کسانی که گفتمان جنسی حاکمیت را نمی پذیرند

روسیه

امروزه امر جنسی در روسیه بر اساس ارزش های فردی مدیریت می شود. ویژگی های سامان جنسی روسیه عبارتند از: مذهبی بودن جامعه روس، ورود گسترده فرهنگ و ارزش های غربی از دهه هفتاد، پاگرفتن اقتصاد جنسی در روسیه، رواج فردگرایی در امر جنسی، حساس بودن جامعه روس نسبت به ارزش های غربی و ضعیف بودن آموزش های جنسی. در ادامه سیاست های روسیه در مواجهه با مسائل جنسی ذکر شده است.

• محدود کردن فعالیت های مرتبط با آزادی های جنسی
• تلاش برای آموزش جنسی مناسب
• استفاده از فیلترینگ در قبال سایت های هرزه نگارانه

مراکش

مراکش در تلاش است تا با سرلوحه قرار قوانین شرعی به امر جنسی سامان دهد و بر این اساس، در اموری چون روسپیگری و سقط جنین، دستورات اسلامی را در جامعه پیاده می کند و آزادی فعالیت های جنسی انحرافی را به رسمیت نمی شناسد. لازم به ذکر است که دولت مراکش نتوانسته است به خوبی داده های اجتماعی پیرامون وضعیت امر جنسی را به دست بیاورد و عمده تحقیقات صورت گرفته درمورد مراکش توسط محققان فرانسوی انجام گرفته است و نتیجه این تحقیقات، ارائه چهره ای دل بخواهی از سامان جنسی در این کشور است. توصیفات دل بخواهی می تواند زمینه ورود سازمان هایی که به دنبال سلطه فرهنگ جنسی غربی بر سایر کشورها هستند را در مراکش فراهم سازد. در ادامه ویژگی های سیاست گذاری مسائل جنسی مراکش ذکر شده است.

• اتخاذ سیاست های جنسی مبتنی بر قوانین شرعی
• سیاست فیلترینگ در قبال محتواهای هرزه نگارانه
• تأکید بر آموزش جنسی
• جلوگیری از بیماری های مقاربتی با قرنطینه کردن افراد بیمار

جهت گیری های کلی سیاستی مشترک میان کشورهای بررسی شده

جهت گیری های کلی سیاستی مشترک میان کشورهای چین، ترکیه، آمریکا، روسیه و مراکش به شرح ذیل است.

• عدم آزادی جنسی مطلق: در هیچ کشوری با استناد به آزادی جنسی، آزادی مطلق تأیید نشده است و در کشورهای مورد بررسی، برخی انحرافات جنسی برای جامعه مضر تشخیص داده شده و غیرقانونی اعلام شده است.
• تلاش برای بازنمایی مفید بودن سیاست ها: در کشورهای بررسی شده، سیاست گذاران در تلاش بوده اند که به مردم نشان دهند که سیاست های جنسی تدوین شده متناسب با صلاح جامعه است و هیچ کشوری با استناد به آزادی جنسی، رها کردن کامل جامعه را تأیید نکرده است.
• اهمیت فراوان اقتصاد جنسی: با مسلط شدن ساختار سرمایه داری در عمده کشورهای جهان، اقتصاد جنسی گسترش یافته است. بسیاری از مسائل جنسی پدید آمده در کشورها، محصول گسترش یافتن اقتصاد جنسی است. توریسم جنسی، افزایش بیماری های مقاربتی و … از ثمرات پاگرفتن اقتصاد جنسی محسوب می شوند.

جمع بندی

در ایران همواره انحرافات جنسی در حال افزایش است ولی با وجود آسیب ها و انحرافات جنسی، در سال های اخیر نهادهای متولی سیاست خاصی را تدوین نکرده اند. بررسی سیاست گذاری امر جنسی در کشورهای دیگر، می تواند برای سیاست گذاری امر جنسی کشور ایران مفید باشد. طبق بررسی های انجام شده، هیچ کشوری آزادی مطلق را تأیید نکرده است و برخی از انحرافات جنسی، غیرقانونی اعلام شده است و سیاست گذاران همواره در تلاش بوده اند تا به مردم نشان دهند که سیاست های تدوین شده به صلاح مردم است.

این مطالعه در موسسه رصد مطالعات و سیاستگذاری اجتماعی سلامت جنسی اسلامی با همکاری کاظم موذن و ادریس راموز در سال ۱۳۹۸ انجام شده است.