به گزارش مفتاح- منیره فهامی : همه‌ی انسان‌ها در طول زندگی خود با موقعیت‌هایی روبرو می‌شوند که باید در آن تصمیم‌ها و انتخابات مهمی انجام دهند. انتخاب‌هایی که می‌تواند تاثیر بسیاری بر سرنوشت فردی و اجتماعی آنها داشته باشد. در قرآن کریم آمده‌است: « ان الله لا یغیر ما بقوم محتی یغیروا ما بانفسهم»"1"؛ به درستی که خداوند حال قومی را تغییر نمی دهد تا اینکه آنها خود حالشان را دگرگون سازند. و این بر اساس سنت هایی است که خداوند متعال در عالم قرار داده و هیچگونه تغییر و تبدیل نیز در آن راه ندارد و لذا انسان نتیجه کاری را که در دنیا انجام داده به صورت مادی و معنوی به طور قطع خواهد دید.«فلن تجد لسنه الله تبدیلاً و لن تجد لسنه الله تحویلاً»"2"؛ هرگز در سنت خداوند دگرگونی و تغییری نیابی.بنابراین انسان ها می توانند با توجه به عملکرد مثبت یا منفی خود سعادت یا شقاوت را در زندگی برای خود رقم زده و از آن بهره برده و یا در آن گرفتار آیند.

یکی از این تغییرات انتخاب‌های مهم و پر اهمیتی است که این روزها ذهن هر ایرانی بالای هجده ‌سال را به خود مشغول کرده‌است؛ انتخاب شخص اصلح برای مجلس یازدهم؛ انتخاب در شرایطی که هر کدام از کاندیداها شروع به معرفی خود و بیان توانمندی‌های خود کرده‌اند و همین کار تصمیم گیری برای انتخاب را سخت می‌کند. زمانی کار دشوارتر و سخت‌تر می‌شود که بعضی از این افراد در میدان رقابت شروع به تخریب و یا بیان به قول خود حقایقی می‌کنند که کار انتخاب را از آن چیزی که هست دشوارتر می‌کند. هر چند این اعمال، کارهایی به دور از اخلاق و دین‌مداری است و چیزی جز نزاع و چند دستگی به دنبال نخواهد داشت.

شهید بزرگوار، سپهبد حاج قاسم سلیمانی خطاب به تمامی سیاسیون در وصیت نامه جامع خود می گوید: « نکته‌ای کوتاه خطاب به سیاسیون کشور دارم: چه آن‌هایی [که] اصلاح طلب خود را می‌نامند و چه آن‌هایی که اصولگرا. آنچه پیوسته در رنج بودم اینکه عموماً ما در دو مقطع، خدا و قرآن و ارزش‌ها را فراموش می‌کنیم، بلکه فدا می‌کنیم. عزیزان، هر رقابتی با هم می‌کنید و هر جدلی با هم دارید، اما اگر عمل شما و کلام شما یا مناظره‌هایتان به نحوی تضعیف کننده دین و انقلاب بود، بدانید شما مغضوب نبی مکرم اسلام و شهدای این راه هستید؛ مرزها را تفکیک کنید. اگر می‌خواهید با هم باشید، شرط با هم بودن، توافق و بیان صریح حول اصول است.» "3"سردار سلیمانی در وصیت نامه خود به اصولی اشاره کرده‌اند که شناخت و رعایت این اصول می‌تواند راهگشای هر ایرانی برای انتخاب درست باشد. اصولی مانند اعتقاد عملی به ولایت فقیه، اعتقاد حقیقی به جمهوری اسلامی، به کار گیری افراد پاکدست، معتقد و خدمتگذار به ملت، مقابله با فساد، دوری از فساد و تجمّلات، احترام به مردم و عبادت دانستن خدمتگذاری به آنها، توسعه‌‌دادن ارزش ها و مسئولیت پذیری. همچنین ایشان تاکید می‌کنند که سیاستمداران باید اصول و اخلاقیاتی را به کار گیرد که باعث تحکیم و ثبات خانواده شود.

در این نوشتار سعی بر شده است تا برخی از اصول ذکر شده در بالا از منظر قرآن و عترت؛ کلام و سیره اهل بیت علیهم السلام مورد تبیین و بررسی قرار گیرد؛ تا به یاری حق و با عمل به این اصول که دارای پشتوانه قرآن و عترت است به انتخاب اصلح دست پیدا کنیم.

 در اهمیت انتخاب اصلح به فرمایش حضرت علی علیه السلام اشاره می‌کنیم که فرمودند: « هر که به کردار عده‌ای راضی باشد، مانند کسی است که همراه آنان کار را انجام داده باشد و هر کس به کردار باطلی دست زند او را دو گناه باشد، گناه انجام آن و گناه راضی بودن به آن.» "4"

ویژگی‌های اصلح از دیدگاه قرآن و عترت:

امانت داری:

منصب نمایندگی و مانند آن از امانت های الهی است. در سوره نساء آمده است: «خدا قاطعانه به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحبانش بازگردانید و هنگامی که میان مردم داوری می‌کنید،به عدالت داوری کنید.»"5" همچنین در سوره نمل بیان می‌کند که در انتخاب حمل‌کننده بار و محموله و یا چیزی، باید کسی را انتخاب کرد که امین باشد چه رسد که اگر بخواهیم مسئولیت کشوری را با قدرت و ثروت آن به کسی واگذاریم".6" همچنین حضرت شعیب و دختران وی وقتی می‌خواستند مسئولیت گله‌ داری و چوپانی را به حضرت موسی(ع) بسپارند او را پیش از این به امانت‌داری آزمودند. "7"

استقامت و بردباری:

مقاومت در برابر دشمنان، فشارهای بین المللی و سودجویانی که تصمیمات نظام اسلامی با منافع آنها در تضاد است از مهم‌ترین ویژگی‌های یک کاندیدای اصلح است. کسی که با کوچکترین تهدید دشمن و یا به‌واسطه پول تطمیع می‌شود و در مقابل قدرتهای مستکبر از خود ضعف نشان می‌دهد، نمی‌تواند نماینده‌ای مورد اعتماد باشد. قرآن در این زمینه می‌فرماید: « از کسانی که پیش از شما به آنان کتاب داده‌شده و از کسانی که به شرک گراییده‌اند، زخم زبان بسیاری خواهید شنید، و اگر صبر کنید و پرهیزگاری نمایید، این [ایستادگی] حاکی از عزم استوار [شما] در کارهاست.»"8" عزم در فرهنگ قرآن به معنای « تصمیم جدی برکاری است و منظور از تصمیم جدی آن تصمیمی است که از جهت کمیت، امتداد و دوام به‌گونه‌ای باشد که موجب تحقق اراده برای انجام کاری شود.»"9" بنابراین می‌توان گفت که از دیدگاه قرآن، برای پیروزی در برابر مخالفین و بنگاههای سخن‌پراکنی آنها،باید باقدرت و شجاعت، ایستادگی کرد تا بتوانیم به اهداف مقدس خود برسیمحضرت علی(ع)نیز بردباری را مهمترین رکن ریاست می‌دانند. «الحلم راس الریاسه»"10"

مسئولیت‌های بزرگ نیازمند صبر و استقامت زیاد است. هر چه مسئولیت بزرگ‌تر باشد باید شخص از آستانه تحمل بسیار بالایی برخوردار باشد. حضرت موسی(ع) برای پذیرش مسئولیت ‌پیامبری خواهان شرح صدر می‌شود. "11"خداوند برای مسئولیت پیامبری به حضرت محمد(ص)آستانه تحمل ایشان را بسیار بالا برده است."12" به گونه‌ای که منافقان و کافران آن حضرت را بسیار اذیت می‌کردند ولی ایشان مشفقانه و دلسوزانه می‌کوشید تا آنها را به راه مستقیم درآورد و خود را به رنج می‌افکند و در مقابل اهانت‌ها ، توهین‌ها و تهمت‌ها صبر پیشه می‌کرد و در برابر فشارها کوتاه نمی‌آمد. "13"حضرت علی (ع)سعه صدر را از ابزار ریاست دانسته‌اند. « اله الریاسه سعه الصدر». همچنین صبر را بهترین یاور ذکر می‌کنند. « الصبر عون علی کل امرٍ» "14"

متانت و دوری از تکبر:

مشی و رفتار انسان، بیانگر شخصیت اوست. کسی که اهل تواضع نیست و چنان در جامعه راه می‌رود که گویی می‌خواهد چون کوه گردن‌کشی کند و بر همگان مسلط باشد؛ چنین شخصی لیاقت مسئولیت‌های مهم را ندارد. راه رفتن و نشست و برخاست افراد متکبر نشان می‌دهد که چگونه هستند. نوع نشستن در صندلی، عکس‌هایی که بیانگر نوع تسلط از بالا به پایین است و بیننده را کوچک قرار می‌دهد، نشانه‌های تکبر است. خداوند در سوره لقمان نشان می‌دهد که متکبر چگونه راه می‌رود و می‌نگرد. "16"حضرت علی (ع) نیز می‌فرمایند:« در هنگامی که نعمت ها به تو رو آرند، مغرور و خوشحال مشو.»"17"

مجاهدت و انقلابی بودن:

مجاهد و انقلابی بودن از دیگر شاخصه‌های نامزدهای انتخاباتی است. در این رابطه می‌توان به آیه ۹۵ سوره«نساء» که می‌فرماید؛ «لاَّ يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا؛ مؤمنان خانه‏نشين كه زيان‏ديده نيستند با آن مجاهدانى كه با مال و جان خود در راه خدا جهاد مى‏كنند يكسان نمى‏باشند خداوند كسانى را كه با مال و جان خود جهاد مى‏كنند به درجه‏اى بر خانه‏نشينان مزيت بخشيده و همه را خدا وعده نيكو داده و مجاهدان را بر خانه‏نشينان به پاداشى بزرگ برترى بخشيده است « .استناد کرد .امیرالمومنین علی علیه السلام نیز می فرمایند: « کسی که کوشش نکرد به مجد و عظمت نرسید «."18"

شجاعت و قدرت جسمانی:

«قَالُوَّا أَنَّی‌َ یَکُون‌ُ لَه‌ُ الْمُلْکُ عَلَیْنَا وَنَحْن‌ُ أَحَق‌ُّ بِالْمُلْکِ مِنْه‌ُ وَلَم‌ْ یُؤْت‌َ سَعَة‌ً مِّن‌َ الْمَال» گفتند:چگونه او بر ما حکومت کند با این که ما از او شایسته‌تریم و او ثروت زیادی ندارد"، ولی پیامبرشان در مورد انتخاب طالوت به آنان گفت‌: «إِن‌َّ اللَّه‌َ اصْطَفَـَه‌ُ عَلَیْکُم‌ْ وَزَادَه‌ُ بَسْطَة‌ً فِی الْعِلْم‌ِ وَالْجِسْم‌ِ وَاللَّه‌ُ یُؤْتِی مُلْکَه‌ُ مَن یَشَآءُ وَاللَّه‌ُ وَ َسِع‌ٌ عَلِیم» "19" « خدا او را بر شما برگزید و او را در علم و قدرت جسم وسعت بخشیده است.» از این آیات به راحتی می‌توان فهمید که یکی از ویژگی‌های مهم یک نماینده شجاعت و قدرت جسمانی است. امیرالمومنین علی علیه السلام نیز در توصیف ارزش های اخلاقی مالک اشتر با توجه به انتصاب او به عنوان فرماندار مردم مصر چنین می فرمایند: « اما بعد، یکی از بندگان خداوند را به سوی شما فرستادم که به هنگام خوف(مردم از جنگ) خواب به چشم راه نمی دهد، در ساعات ترس و وحشت از دشمن هراس نخواهد داشت و نسبت به بدکاران از شعله آتش سوزنده تر است"20"

دشمن ستیزی:

کسی که می‌خواهد به‌عنوان نماینده انتخاب شود، می‌بایست با هر کس که مخالف با اسلام و نظام اسلامی است دشمن باشد و از واردکردن چنین افرادی به بدنه نظام به هر بهانه‌ای خودداری نماید، چراکه مسببات نفوذ دشمن در نظام و ضربه خوردن انقلاب را فراهم خواهد کرد. خدای متعال در قرآن چنین می‌فرماید:«لَّا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّـهَ وَرَ‌سُولَهُ وَلَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَ‌تَهُمْتَهُمْ ؛هیچ قومی را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمی‌یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند، هرچند پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندانشان باشند.» "21"بنابراین با توجه آیات قرآن، کسانی که با مخالفان نظام اسلامی و کسانی که تنها دغدغه فکری آنها نابودی این نظام مقدس است، به بهانه‌های واهی ارتباط برقرار می‌کنند و دل درگرو آنها دارند و به دوستی آنها افتخار می‌کنند، شایستگی آن را ندارند که در حکومت اسلامی به منصبی منصوب شوند.

ایمان و عمل صالح:

براساس آموزه‌های قرآنی، اگر بخواهیم تقوای شخص را به دست آوریم باید به نکاتی از جمله پرهیز از هرگونه بد و زشت عقلانی و شرعی اشاره کنیم. شاید بهترین نشانه تقوا در شخص، عدالت نسبت به خود و دیگران باشد که با ایمان به خدا درباره خود و قرار دادن هر چیزی در جای مناسب نسبت به دیگران تحقق می‌یابد. خداوند عدالت را مهمترین مصداق تقوا و نزدیک‌ترین عمل در تحقق مفهومی آن می‌داند. "22" همچنین احترام به مقدسات اسلامی وحمایت و دفاع از پیامبران و پیامبر اسلام ، ادب و تواضع"23" ، استحکام روابط خانوادگی "24"، اقامه نماز و احسان وانفاق به دیگران "25"، استوارگویی و سخن گفتن به صلاح و مطابق واقع"26" ، اطاعت از پیامبران و رهبران "27" ، امانت‌داری"28"، امر به معروف و نهی از منکر "29" ومانند آن از جمله نشانه‌های ایمان و تقواست.

شفقت و مهربانی :

یکی از خصلت های مهم یک نماینده شفقت ومحبت داشتن به مردم جامعه خود است. نشانه آن این است که در برابر سخنان آنان و یا رفتارهای تندشان تندی نکند بلکه با عفو و گذشت و حتی بالاتر از آن با احسان و نیکی در برابر بدی آنان، نشان دهد که خیرخواه مردم است؛ چنانکه پیامبر(ص) این گونه بود. وقتی منافقان کار زشتی می‌کردند و می‌گفتند که این کار را نکردند و یا ایشان اهل محبت و ولایت هستند، آن را می‌پذیرفت و به دل نمی‌گرفت و شکایتی نمی‌کرد. خداوند می‌فرماید: « رسولی از خود شما به سویتان آمد که رنج های شما بر او سخت، و بر هدایت شما اصرار دارد و نسبت به مومنین رئوف و مهربان است.» "30"

رفتارشناسی انسان نیز هر چند که نمی‌تواند گویای تمام شخصیت انسان باشد، ولی همچون نشانه‌ای می‌تواند به عنوان یک راه کار برای کشف حقیقت استفاده شود. خداوند در آیاتی از جمله ۳۰ سوره محمد(ص) می‌فرماید که می‌توان با نگاه به لحن گفتار افراد نسبت به آنان معرفت و شناختی به دست آورد. به این معنا که لحن گفتاری، حقیقت باطن و نهان شخص و شخصیت را بر می‌تاباند و تا حدودی می‌تواند انسان را برای کشف حقیقت یاری رساند.

از قدیم گفته‌اند: از کوزه همان برون تراود که در اوست. این بدان معناست که می‌توان از تراوش‌ها به عنوان نشانه‌ای برای کشف حقیقت باطنی استفاده کرد. رفتار و کردار آدمی بیانگر فلسفه زندگی، بینش‌ها، نگرش‌ها، باورها و عقاید شخص است و انسان می‌تواند از این طریق درجه خلوص و ناخالصی شخصیت را به دست آورد. خداوند به صراحت در آیه ۸۴ سوره اسراء می‌فرماید: کل یعمل علی شاکلته، هر کسی براساس ملکات و مزاج و ساختار نفسانی و شخصیت خود عمل می‌کند. به این معنا که رفتارها گویای شخصیت اوست.

محبت و مهر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به حدی است که قرآن مجید آن را منبعث از رحمت پروردگار به حساب آورده می فرماید: «فبما رحمه من الله لنت لهم و لو کنت فطا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم و استغفرلهم؛ از پرتو رحمت الهی در برابر آنها، نرم(و مهربان) شدی و اگر خشن و سنگ دل بودی، از اطراف تو پراکنده می شدند، بنابراین آنها را عفو کن و برای آنها طلب آمرزش نما.» "31"

عدالت داشتن:

یکی از مهم‌ترین مولفه‌های انتخاب خوب، عدالت است. شخصی که برای مسئولیت‌ها انتخاب می‌شود باید دارای عدالت باشد. البته ایمان وعدالت و تقوا از اموری است که دارای مراتب و درجات است، هرچه مسئولیت بالاتر و مهم‌تر باشد، ایمان و عدالت وتقوا نیز می‌بایست قوی‌تر باشد. از آیه25سوره حدید به دست می‌آید که عدالت معیار هستی و فلسفه بعثت است. نشانه‌های عدالت در سوره نساء ومائده "32" آن است که انسان نسبت به اجرای آن نسبت به خویشان سخت‌گیر باشد و روابط احساسی ، عاطفی و خانوادگی موجب نشود که از اجرای آن دست بردارد بر هواهای نفسانی خود مسلط باشد و هرگز شهوت و غضب بر او مسلط نشود، چرا که کسی که بین قوای نفسانی خود عدالت و تعادل ایجاد نمی‌کند نمی‌تواند عدالت را در جامعه اجرا کند. بنابراین، تعادل شخصیت و اعتدال و قناعت در زندگی نشانه‌های عدالت است. اگر در مردم عادی خانه‌های بزرگ و تعدد و تنوع غذا وهمسر و مانند آن عیب نداشته باشد، در رهبران و مسئولان عیب و ضدارزش و نشانه بی‌عدالتی است؛ چرا که مردم فقیر به رهبران خود نگاه می‌کنند."33" حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام می فرمایند: «من عدل نفذ حکمه؛ کسی که عادل باشد، حکمش نفوذ خواهد کرد. » "34"

رسیدگی به مشکلات:

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «همانا خداوند بندگان را در مورد آبرویشان مورد سوال قرار می دهد، همان گونه که در مورد اموالشان سوال می کند و می فرماید: ای بنده ی من! به تو نعمت آبرو دادم، پس آیا با این آبرو مظلومی را کمک کردی؟ و به فریاد غمگینی رسیدی؟»"35"

بلوغ علمی:

از دیگر معیارهای مسئولیت‌های بزرگ، رسیدن به بلوغ رشدی و علمی است. اگر برای مسئولیت تکلیفی چون نماز و روزه بلوغ عقلی لازم است و در شرط ازدواج نکاح بیان شده است "36" ‌در مسئولیت‌های بزرگ، بلوغ علمی مطرح شده است. هرچه مسئولیت بزرگ‌تر باشد بلوغ کاملی‌تری از نظر عقلی لازم است. در آیات قرآنی از رسیدن به بلوغ اشد کامل سخن به میان آمده است که بسیاری از مردم در سن چهل سالگی بدان می‌رسند. اما بلوغ علمی نیازمند دوره‌های تخصصی علمی و عملی است. در سوره کهف آیه22آمده است که حضرت موسی(ع) ناچار می‌شود برای گذراندن این دوره نزد عالم ربانی برود. در سوره یوسف و سوره مائده، پیامبران مسئولیت‌های معمولی خود را با رسیدن به بلوغ اشد به عهده گرفته‌اند. "37". در سوره بقره آیه 124؛ حضرت ابراهیم(ع) نیز مسئولیت امامت را زمانی به دست آورد که با آزمونهای سختی مواجه شده و از آن بحران بیرون آمد، آنگاه بود که به این مسئولیت دست یافت. نشانه‌های این بلوغ در نوع رفتار شخص از جمله با وقاربودن در رفتار، گفتار استوار، مشورت با دیگران، سکوت و خاموشی متفکرانه، پاسخگویی پس از درنگ، افزایش آستانه صبر و استقامت و مانند آن نمایان می‌شود که در آیات قرآنی و آموزه‌های روایی به آنها اشاره شده است.

تخصص و تعهد:

ازآنجاکه امروزه تصمیم‌گیری کلان کشوری در زمینه‌های علوم و صنایع مختلف است، می‌طلبد تا افرادی با گرایش‌های علمی مختلف انتخاب شوند تا در هنگام تصمیم‌گیری اشتباهات کمتری صورت گیرد، زیرا کوچکترین اشتباه می‌تواند تبعات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بزرگی را به همراه داشته باشد، اما صرف تخصص، برای انتخاب و اعتماد به کسی کافی نیست، او باید متعهد باشد، به این معنا که در کنار علم، از فضایل اخلاقی نیز بهره‌مند باشد تا از پرتگاههایی که در مسیر رشد وپیشرفت وجود دارد در امان بماند. خدای متعال این ویژگی را در سوره یوسف آنگاه‌که حضرت یوسف (علیه السلام) خود را نامزد پذیرش یک مسئولیت خطیر و مهم مثل خزانه‌داری مصر می‌کند چنین بیان کرده است « قَالَ اجْعَلْنِی عَلَی خَزَائِنِ الْأَرْ‌ضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِيمٌ ؛یوسف گفت: «مرا سرپرست خزائن سرزمین (مصر) قرار ده، که نگهدارنده و آگاهم»"38" تعهد در کنار تخصص لازم و واجب است. در این رابطه می‌توان به آیه ۲ و ۳ سوره مبارکه«صف»؛« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد چرا چيزى مى‏گوييد كه انجام نمى‏دهيد» و «كَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ؛ نزد خدا سخت ناپسند است كه چيزى را بگوييد و انجام ندهيد» اشاره کرد. علامه طباطبایی درباره این سخن حضرت یوسف که فرمود " إِنىّ‏ حَفِيظٌ عَلِيمٌ " ، می نویسد این دو صفت(تخصص و تعهد) از صفاتی است که داوطلب تصدی چنین پستی ، باید آن را داشته باشد وگرنه صلاحیت تصدی چنین مقامی را ندارد.

پی نوشت:

1-سوره رعد، آیه11

2-سوره فاطر، آیه 43

3-به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حوزه

4-نهج البلاغه، حکمت154

5-سوره نساء، آیه58

6-سوره نمل، آیه 39

7-سوره قصص،آیه 26

8-سوره آل عمران، آیه 186

9-التحقیق فی کلمات القرآن، ج8،ص119

10-ری شهری، میزان الحکمه،ج2،ص512

11-سوره طه، آیات 25تا27

12-سوره انشراح

13-سوره کهف، آیه 6،سوره شعراء آیه 3

14-نهج البلاغه، حکمت176

15-غررالحکم، ص280

16-سوره لقمان، آیات 13تا19

17-نهج البلاغه،نامه 33

18-غررالحکم، ص443

19-سوره بقره،آیه 247

20-نهج البلاغه،ص411

21-سوره مجادله، آیه22

22-سوره مائده،آیه8

23-سوره حجرات،آیه 3

24-سوره نساء، آیه129

25-سوره بقره،آیات 2تا5

26-سوره احزاب،آیه70

27-سوره انفال ،آیه1

28-سوره بقره،آیه283

29-سوره آل عمران،آیات102تا104

30-سوره توبه، آیه 128

31-سوره آل عمران، آیه159

32-سوره نساء، آیه135،سوره مائده آیه2

33-سوره نساء، 3و135

34-غررالحکم،ص340

35-ری شهری،میزان الحکمه،ج2، ص195

36سوره نساء،آیه6

37-سوره یوسف، آیه22،سوره قصص آیه14

38-سوره یوسف ،آیه55